12-10-2010
1. Κατά την ιστορική διαδρομή της εξωσωματικής γονιμοποίησης, η απόφραξη των σαλπίγγων της γυναίκας (και άρα η αδυναμία φυσικής σύλληψης) ήταν ο πρώτο λόγος που οδήγησε τα ζευγάρια σε αυτήν τη μέθοδο υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Μικρόβια όπως τα χλαμύδια, ο γονόκκοκος, το μυκόπλασμα, το ουρεόπλασμα τα οποία μεταδίδονται με τη σεξουαλική επαφή, αποτελούν την κυριότερη αιτία φλεγμονής των σαλπίγγων (σαλπιγγίτιδας) και σε δεύτερο χρόνο απόφραξής τους.
2.Όλο και περισσότερες γυναίκες, για λόγους σπουδών και επαγγελματικούς κυρίως, ξεκινούν προσπάθειας απόκτησης παιδιού σε ηλικία αρκετά μεγαλύτερη των 30 ετών. Είναι γνωστό πως τα καλύτερης ποιότητας ωάρια ( που θα δώσουν ένα γερό παιδί, χωρίς χρωμοσωμιακές-κληρονομικές βλάβες) είναι διαθέσιμα για γονιμοποίηση νωρίς στην αναπαραγωγική ηλικία της γυναίκας (πριν από την ηλικία των 30 ετών). Όλο περισσότερο απομακρυνόμαστε από αυτό το χρονικό σημείο, τόσο αυξάνουν οι βλάβες στα ωάρια που οι ωοθήκες διαθέτουν για γονιμοποίηση. Αναφέρεται πως στην ηλικία των 40 ετών περισσότερα από τα μισά ωάρια που υπάρχουν ως «εφεδρεία» στις ωοθήκες έχουν χρωμοσωματική βλάβη, άρα είτε εν μπορούν να γονιμοποιηθούν, είτε οδηγούν σε αποβολές του εμβρύου πολύ νωρίς στην κύηση (ιδίως στο πρώτο τρίμηνο). Κατά την εξωσωματική γονιμοποίηση μπορεί να γίνει μια πρώτη επιλογή (με μορφολογικά κριτήρια, αλλά και με προεμφυτευτική γενετική διάγνωση) των καλύτερων ποιοτικώς εμβρύων για μεταφορά στη μήτρα, αυξάνοντας τις πιθανότητες κάποιο εξ αυτών να εμφυτευτεί και να οδηγήσει σε επιτυχή εγκυμοσύνη ενός γενετικά άρτιου παιδιού.
3. Ο ανδρικός παράγοντας συμμετέχει πολύ συχνότερα απ’ ότι στο παρελθόν στην υπογονιμότητα του ζευγαριού. Οι παράγοντες του σπέρματος, ιδιαίτερα η συγκέντρωση των σπερματοζωαρίων, η κινητικότητα και η μορφολογία τους, επιδεινώνονται συνεχώς στον ανδρικό πληθυσμό στο δυτικό κόσμο τα τελευταία χρόνια. Οι λόγοι είναι κυρίως το κάπνισμα (ο καπνός του τσιγάρου περιέχει πολλά καλά αναγνωρισμένα δηλητήρια που καταστρέφουν το γενετικό υλικό των σπερματοζωαρίων, όπως το βενζόλιο, τους αρωματικούς υδρογονάνθρακες, αλκυλιωτικούς παράγοντες, οξείδια του αζώτου), η αύξηση του «παθητικού» καπνίσματος στο χώρο εργασίας και διασκέδασης, η μόλυνση της ατμόσφαιρας, τα συντηρητικά των τροφίμων, η αλόγιστη χρήση λιπασμάτων που δεν προλαβαίνουν να αποδομηθούν διότι τα φρούτα και τα λαχανικά προωθούνται ταχύτατα στην κατανάλωση. Στα προηγούμενα προστίθενται μεταλλάξεις στο γενετικό υλικό του ανδρικού πληθυσμού από γενιά σε γενιά, που, ενώ δεν προκαλούν εμφανή βλάβη στην υγεία του ατόμου, δημιουργούν βλάβη στη γονιμοποιητική ικανότητα του σπέρματος κατά το ευαίσθητο στάδιο της ωρίμασης αυτού στον όρχιν. Ο παράγων άγχος φαίνεται ότι παίζει τον μικρότερο ρόλο στην ανδρική υπογονιμότητα.
4. Η ενδομητρίωση αποτελεί καλοήθη κατάσταση, όπου ο ιστός ενδομητρίου από την κοιλότητα της μήτρας, που είναι η φυσική του θέση, αναπτύσσεται στη λεκάνη της γυναίκας (πάνω στις ωοθήκες, στις σάλπιγγες, στους συνδέσμους της μήτρας, στο έντερο και αλλού) και επηρεάζει αρνητικά την ωρίμαση των ωαρίων, όπως και επηρεάζει αρνητικά την ωρίμαση των ωαρίων, όπως και την ικανότητά τους για γονιμοποίηση. Η συχνότητα της ενδομητρίωσης στο γυναικείο πληθυσμό είναι περίπου 5-6%, αυξάνει αρκετά όμως στον πληθυσμό των γυναικών που δυσκολεύονται να τεκνοποιήσουν (ξεπερνά το 15%). Τα συμπτώματα που προκαλούνται στις γυναίκες είναι ο πόνος κατά την περίοδο (δυσμηνόρροια) που χειροτερεύει από μήνα σε μήνα, ο πόντος στο βάθος του κόλπου κατά τη σεξουαλική επαφή (δυσπαρευνία) και η υπογονιμότητα. Η οριστική διάγνωση γίνεται με τη λαπαροσκόπηση.
5. Η ανωοθυλακιορρηξία, δηλαδή η αδυναμία ρήξης του ωοθυλακίου και απελευθέρωσης του ωαρίου στη μέσου του κύκλου της γυναίκας, όπως συμβαίνει συχνά σε γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, αποτελεί συχνό παράγοντα αδυναμίας σύλληψης. Αν η φαρμακευτική αγωγή αποτύχει να αποκαταστήσει τη φυσιολογική ωοθυλακιορρηξία, τότε λύση αποτελεί η εξωσωματική γονιμοποίηση. Συνήθως στο 30-40% των υπογόνιμων ζευγαριών συνυπάρχουν πολλοί παράγοντες υπογονιμότητας. Απαιτείται από την πλευρά του θεράποντα ιατρού λεπτομερής διερεύνηση όλων των πιθανών αιτίων (όπως προκύπτουν από τη λήψη του ιστορικού και την κλινική εξέταση) προτού το ζευγάρι προχωρήσει σε εξωσωματική γονιμοποίηση.
*Το άρθρο υπογράφει ο κ. Βασίλειος Κ. Καπετάνιος, Μαιευτήρας- Γυναικολόγος, Διαδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, Ειδικευμένος στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή
Μάριος Ανδρέου
Παιδίατρος
Υπεύθυνος ΚΠΜ
2102913533
6944500700
