Τα νοσήματα του αναπνευστικού συστήματος που εκδηλώνονται τον χειμώνα είναι πολλά και διαφορετικά. Ωστόσο, μπορούν να αποφευχθούν και να αντιμετωπισθούν
Οι λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος που ενδημούν τον χειμώνα περιλαμβάνουν μια ποικιλία ξεχωριστών συνδρόμων, όπως το κοινό κρυολόγημα, η φαρυγγίτιδα, η γρίπη, η βρογχίτιδα, η πνευμονία, η ωτίτιδα και η παραρρινοκολπίτιδα (όπως η ιγμορίτιδα).
Τα σύνδρομα αυτά μπορεί να είναι ελαφριάς μορφής, μπορεί όμως να εμφανίσουν σοβαρές επιπλοκές όπως αναπνευστική ανεπάρκεια, μηνιγγίτιδα ή ακόμα και θάνατο, όταν ο οργανισμός δεν αμυνθεί με άριστο τρόπο.
Η κυρία Αναστασία Μοσχοβάκη, ειδική παθολόγος, επιστημονική συνεργάτιδα του Νοσοκομείου «Υγεία», εξηγεί με ποιους τρόπους προλαμβάνονται και αντιμετωπίζονται οι χειμερινές λοιμώξεις.
Η πρόληψη
Η πρόληψη αυτών των λοιμώξεων έχει δύο σημαντικούς στόχους: α) τη μείωση της συχνότητάς τους και β) τη μείωση της σοβαρότητάς τους αλλά και των επιπλοκών τους.
Ορισμένα απλά μέτρα μπορούν να οδηγήσουν σε αποτελεσματικότερη πρόληψη:
Η καλή διατροφή και οι καλές συνθήκες υγιεινής ενισχύουν την άμυνα του οργανισμού. Μια υγιεινή διατροφή πρέπει να είναι πλούσια σε φρούτα, όσπρια, λαχανικά και γαλακτοκομικά προϊόντα χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά. Η κατάχρηση κρέατος και το κάπνισμα πρέπει να αποφεύγονται, ενώ συνιστάται η συμμετοχή σε προγράμματα άσκησης.
Η διακοπή του ενεργητικού και του παθητικού καπνίσματος είναι το σημαντικότερο μέτρο, που θα βοηθήσει την άμυνα του οργανισμού.
Είναι πολύ σημαντική, επίσης, η ετήσια ιατρική προληπτική εξέταση (τσεκ απ), η οποία δύναται να εντοπίσει πρώιμα τις καταστάσεις και τα νοσήματα αυτά, ακόμα και σε ανθρώπους νεαρής ηλικίας.
Συνιστάται αποφυγή κλειστών χώρων με πολλά άτομα, καλός αερισμός στους χώρους του σπιτιού και της εργασίας κατά τις περιόδους έξαρσης της γρίπης και καλό πλύσιμο χεριών.
Τα εμβόλια
Σε αντίθεση με την πρακτική που ακολουθείται στα παιδιά, ο εμβολιασμός των ενηλίκων στην Ελλάδα συχνά αμελείται. Ωστόσο ο εμβολιασμός, όταν διενεργείται σωστά μπορεί να επιφέρει πολύ πιο ευεργετικά αποτελέσματα στην νοσηρότητα και θνησιμότητα ενός πληθυσμού από ό,τι η θεραπευτική ιατρική.
Συνιστάται ετήσιος εμβολιασμός με το εμβόλιο της γρίπης κάθε φθινόπωρο σε όλους τους ενήλικες ηλικίας μεγαλύτερης των 65 ετών, οι οποίοι καλό είναι επίσης να εμβολιάζονται και με το 23-δύναμικό εμβόλιο του πνευμονιοκόκκου για την πνευμονία, εφ? άπαξ.
Επιπρόσθετα, συνιστάται εμβολιασμός με το εμβόλιο της γρίπης όλων των άλλων ομάδων υψηλού κινδύνου, δηλαδή των ατόμων με χρόνιες καρδιαγγειακές, πνευμονικές ή νεφρικές νόσους, καθώς και των πασχόντων από σακχαρώδη διαβήτη. Το εμβόλιο του πνευμονιοκόκκου πρέπει να γίνεται εκτός από τις παραπάνω ομάδες στους αλκοολικούς και στα άτομα στα οποία έχει αφαιρεθεί ο σπλήνας.
Στους πάσχοντες από νόσους οι οποίες διαταράσσουν το ανοσοποιητικό σύστημα, πρέπει να εφαρμοστεί εξατομικευμένο πρόγραμμα εμβολίων, ανάλογα με τον τύπο της διαταραχής.
Το προσωπικό που φροντίζει ασθενείς υψηλού κινδύνου και οι έφηβοι που λαμβάνουν χρόνια θεραπεία με ασπιρίνη, καλό είναι να κάνουν επίσης το εμβόλιο της γρίπης.
Μετά τον εμβολιασμό ενδέχεται να εμφανιστεί χαμηλός πυρετός σε οκτώ έως εικοσιτέσσερις ώρες, καθώς και ήπια ερυθρότητα και πόνος στο σημείο του εμβολιασμού – αθώες παρενέργειες, οι οποίες γρήγορα εξαλείφονται.
Τα συμπτώματα
Κατά την επίθεση ενός μικροβίου στο οργανισμό κινητοποιούνται μηχανισμοί άμυνας, που συμπεριλαμβάνουν στοιχεία του αίματος, όπως τα λευκά αιμοσφαίρια και τα αντισώματα, καθώς και τον σπλήνα.
Στη διάρκεια μιας λοίμωξης ο άνθρωπος ευρίσκεται σε κατάσταση εσωτερικού «πολέμου» με το μικρόβιο. Ο πυρετός, το «μπούκωμα», η ρινική έκκριση, η κακουχία, το πρήξιμο των αδένων, ο βήχας και οι μυαλγίες αποτελούν τα εξωτερικά συμπτώματα της μάχης που διεξάγεται μεταξύ του μικροβίου και του ανοσοποιητικού συστήματος.
Τα άτομα με ανεπαρκές αμυντικό σύστημα, όπως για παράδειγμα οι ηλικιωμένοι και ορισμένες κατηγορίες ασθενών που αποκαλούνται ανοσοκατασταλμένοι, εμφανίζουν πολλές φορές ελαφρά συμπτώματα, ακόμα και επί απειλητικών για την ζωή τους λοιμώξεων, λόγω ελαττωμένων αντανακλαστικών του ανοσοποιητικού τους συστήματος.
Οι απλές ιογενείς λοιμώξεις εκδηλώνονται με πυρετό, ο οποίος μπορεί να διαρκέσει και έξι ημέρες. Όταν η άμυνα του οργανισμού είναι άριστη, ο οργανισμός εξουδετερώνει τον βλαπτικό λοιμογόνο παράγοντα χωρίς σοβαρά προβλήματα ή κατάλοιπα.
Συμπτώματα που επιβάλλουν άμεση ιατρική αξιολόγηση είναι η δύσπνοια, ο υψηλός πυρετός – ιδιαίτερα όταν δεν ανταποκρίνεται σε αντιπυρετικά ή επιμένει μετά το πρώτο 48ωρο ? ο έμετος, ο έντονος πονοκέφαλος, η έντονη δυσχέρεια κατά την κατάποση, η δυσκαμψία του αυχένα, ο πόνος στον θώρακα, ο πόνος στο αυτί, ο βήχας με πυώδη απόχρεμψη, η υποτροπή των συμπτωμάτων ενώ ο πάσχων έχει εισέλθει σε φάση βελτίωσης, καθώς και η αιμόπτυση.
Ένα σύμπτωμα που χρειάζεται προσοχή είναι η δύσπνοια. Η αναπνευστική αυτή δυσχέρεια δεν είναι η δυσκολία στην αναπνοή από τη μύτη, που είναι συνήθης σε περίπτωση κρυολογήματος και οφείλεται πολύ απλά στην απόφραξη της μύτης από τις εκκρίσεις. Η δύσπνοια είναι η δυσχέρεια που εμφανίζεται είτε αναπνέει κανείς από το στόμα είτε από την μύτη – και υποδηλώνει μια βαθύτερη αδυναμία του οργανισμού να επεξεργαστεί το οξυγόνο της ατμόσφαιρας.
Η θεραπεία
Στη διάρκεια των λοιμώξεων συνιστάται ανάπαυση, καθώς και αποχή του ενεργητικού και του παθητικού καπνίσματος. Πρέπει επίσης να λαμβάνονται αρκετά υγρά, καθώς και να προτιμώνται τροφές ελαφρές, μαγειρευμένες χωρίς πολλά λιπαρά και μπαχαρικά.
Οι έφηβοι, τα παιδιά και οι θηλάζουσες δεν πρέπει να λαμβάνουν ασπιρίνη για τον έλεγχο του πυρετού, για να αποφευχθεί ένα σπάνιο και επικίνδυνο σύνδρομο (το σύνδρομο Reye) που εμφανίζεται στις ηλικίες κάτω των 12 ετών και οφείλεται σε πολλαπλές αλληλεπιδράσεις της ασπιρίνης και των ιών.
Θα πρέπει εδώ να τονίσουμε ότι οι ηλικιωμένοι, τα μωρά αλλά και ορισμένες κατηγορίες ασθενών υψηλού κινδύνου, λόγω αδυναμίας του ανοσοποιητικού συστήματος χρειάζονται άμεση ιατρική αξιολόγηση, ανεξαρτήτως είδους και εντάσεως συμπτωμάτων. Και αυτό, διότι ακόμα κι αν έχουν σοβαρό πρόβλημα μπορεί να παρουσιάσουν ελαφρά συμπτώματα.
Ένας ηλικιωμένος άνθρωπος, λ.χ., μπορεί να κάνει σοβαρή λοίμωξη χωρίς πυρετό και να χρειαστεί άμεσα νοσοκομειακή αγωγή.
Γι’ αυτό τον λόγο, όσοι ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου πρέπει να βρίσκονται σε στενή ιατρική παρακολούθηση, σε όλη την διάρκεια της λοίμωξης και ενδέχεται να χρειαστούν, πρώιμα, σε ορισμένες περιπτώσεις βοηθητική χορήγηση αντιβιοτικής αγωγής ή νοσηλεία.
Ειδικά οι πάσχοντες από χρόνια νοσήματα πρέπει να λάβουν οδηγίες για πιθανή τροποποίηση της φαρμακευτικής τους αγωγής σε περίπτωση που παρουσιάσουν πυρετό, διότι επί πυρετού συχνά αλλάζει η φαρμακοδυναμική των φαρμάκων.
Ο οργανισμός γίνεται πολλές φορές πιο ευαίσθητος στις παρενέργειες των φαρμάκων και αρκετά φάρμακα χρειάζονται μείωση ή διακοπή, κατά την διάρκεια των λοιμώξεων.
Το να θα χρειασθεί ο πάσχων αντιβιοτική αγωγή ή όχι είναι κάτι που μόνο ο γιατρός μπορεί να αποφασίσει. Οι ασθενείς πρέπει να πάρουν αντιβιοτικά μόνον με συνταγή γιατρού, καθώς και να ακολουθούν με ευλάβεια τις ιατρικές οδηγίες, που αφορούν την δοσολογία και το χρονικό διάστημα χρήσης τους.
Οι ατελείς, λανθασμένες θεραπείες με αντιβιοτικά ή η χρήση αντιβιοτικών όταν αυτά δεν είναι απαραίτητα, μας εκθέτουν στον κίνδυνο να αρρωστήσουμε σοβαρά από μικρόβια που τα έχουμε ισχυροποιήσει από μόνοι μας. Ισχύει το αξίωμα: «Καλύτερα καθόλου αντιβίωση, παρά ακατάλληλη αντιβίωση».
19-11-2006
