22-05-2008
Από τη Μαρκέλλα Ρεπανέλη
Με τη συνεργασία του ειδικού παιδιάτρου Υπεύθυνου του Κέντρου Παιδιατρικής Μέριμνας,
Μάριου Ανδρέου
Περιοδικό ΓΟΝΕΙΣ ΕΝ ΔΡΑΣΕΙ
Τα μωρά γεννιούνται με εκπληκτικές ικανότητες. Πολλές φορές νομίζουμε ότι επειδή είναι μωρά δεν μπορούν να αντιληφθούν πολλά πράγματα. Η σοφία της φύσης, όμως, και ειδικά της ανθρώπινης είναι ανεξάντλητη!
Η εμπειρία της μητρότητας είναι σαφέστατα μοναδική. Όλοι μας σε κάποια φάση της ζωής μας έχουμε δει, αγκαλιάσει ή περιεργαστεί ένα νεογέννητο. Το να αποκτήσει όμως ένα ζευγάρι για πρώτη φορά παιδί είναι μοναδικό και γιατί έχει την ευκαιρία να ανακαλύψει τη μοναδικότητα των μωρών σε καθημερινή βάση. Παρά το γεγονός ότι η εγκυμοσύνη, ο τοκετός μπορεί να μην είναι ευχάριστες ή εύκολες εμπειρίες για κάποιες μαμάδες, ένα χαμόγελο ή ακόμη και η υποψία ενός χαμόγελου από ένα μωρό τις κάνει να ξεχνούν τα πάντα! Πόσες φορές δεν έχετε ακούσει μαμάδες να λένε ότι παρά την κούρασή τους ξενύχτησαν πάνω από το προσκέφαλο του μωρού τους απλώς για να το κοιτάζουν να κοιμάται;
Ο θαυμαστός κόσμος των νεογέννητων κρύβει πολλά μυστικά τόσο για τους γονείς όσο και για τους επιστήμονες. Παρά το γεγονός ότι κάποιες ικανότητές τους υφίστανται μόνο και μόνο για να μπορούν να επιβιώνουν, δεν παύουν να είναι εκπληκτικές. Θα προσπαθήσουμε να εξερευνήσουμε μερικά θαυμαστά πράγματα που κάνουν τα μωρά και φυσικά μας ξετρελαίνουν!
Τα 10 θαύματα του νεογέννητου
1. «Θέλω να φάω»! Το τάισμα είναι η βασικότερη ανάγκη ενός νεογέννητου. Το θαύμα είναι ότι τα μωρά γεννιούνται έτοιμα για δράση, έχοντας ένα ισχυρό αντανακλαστικό πιπιλίσματος που τα βοηθά στο θηλασμό. Δεν είναι παράξενο που μόλις η μαμά πάρει το μωρό αγκαλιά εκείνο αναζητά το στήθος της και ξέρει ποια είναι η κίνηση που θα κάνει με το στόμα του για να τραφεί! Οι μητέρες πολλές φορές εκπλήσσονται με το πόσο ενστικτώδης είναι η κίνηση του μωρού ειδικά κατά τον πρώτο θηλασμό μετά τον τοκετό. Αυτό είναι, λοιπόν, ένα θαύμα που αποδεικνύει ότι μπορεί τα μωρά να μοιάζουν αβοήθητα, η φύση όμως έχει προνοήσει κυριολεκτικά να έχουν υψηλό IQ επιβίωσης! Σύμφωνα με την επιστήμη, τα μωρά αναγνωρίζουν στο μητρικό γάλα συγκεκριμένες γεύσεις που πρωτογνώρισαν όσο ήταν στη μήτρα, επομένως το εμπιστεύονται γιατί τους είναι οικείο!
2. Face control! Μη ρωτήσετε γιατί, αλλά τα νεογέννητα αισθάνονται μια ακαταμάχητη έλξη για το ανθρώπινο πρόσωπο. Θέλουν να το περιεργαστούν και τους κεντρίζει την περιέργεια περισσότερο ίσως και από τα παιχνίδια! Γιατί συμβαίνει αυτό είναι μυστήριο, όπως επίσης είναι μυστήριο το αν αντιλαμβάνονται ότι πρόκειται για ανθρώπινο πρόσωπο ή απλώς κάτι περίεργο και μοναδικό. Ίσως είναι ο τρόπος που το μωρό δένεται με το γονιό ή τον άνθρωπο που το φροντίζει, μέσω του βλέμματος. Ίσως πάλι είναι ένας τρόπος απομνημόνευσης ώστε να αναγνωρίζει τα πρόσωπα που το φροντίζουν. Μια έρευνα στο Πανεπιστήμιο του Exeter στη Μεγάλη Βρετανία έδειξε ότι τα νεογέννητα προτιμούν τα όμορφα πρόσωπα και ότι γεννιούνται με ήδη σχηματισμένες τις προτιμήσεις τους που τα βοηθάει να αντιλαμβάνονται τον κόσμο και κυρίως να αναγνωρίζουν τη μητέρα τους. Παρά την κακή όρασή τους, τα νεογέννητα είναι σε θέση να ξεχωρίσουν το πρόσωπο της μητέρας τους από αυτό μιας άγνωστης ήδη 15 ώρες μετά τη γέννηση! Όπως και να χει, το ζήτημα είναι ότι ο στωικός τρόπος που κοιτάει ένα μωρό τα πρόσωπα είναι μοναδικός!
3. «Αυτό το δάχτυλο είναι δικό μου»! Επιχειρήστε να βάλετε το δάχτυλό σας στη μικροσκοπική τους παλάμη και αυτόματα θα το αρπάζουν με μεγάλη δύναμη! Το αντανακλαστικό αυτό είναι πολύ ισχυρό τις πρώτες εβδομάδες σε σημείο που να μπορείτε ακόμη και να το σηκώσετε! Εννοείται πώς δεν πρέπει να το επιχειρήσετε γιατί το αντανακλαστικό αυτό φθίνει. Αντίθετα εκμεταλλευτείτε τογια να δεθείτε με το μωρό! Ως γνωστόν, για τον κόσμο των μεγάλων τα μικροσκοπικά δάχτυλα ενός μωρού είναι κάτι αξιοθαύμαστο πόσω μάλλον να τυλίγουν αυτά τα αλαβάστρινα δαχτυλάκια ένα μόνο δάχτυλο του χεριού σας! ʼλλωστε η αφή είναι από τις πιο ανεπτυγμένες αισθήσεις σε ένα μωρό που του επιτρέπουν να καταλαβαίνει τον κόσμο. Μη διστάσετε λοιπόν να επιτρέψετε ακόμη και στα μεγαλύτερα αδελφάκια του μωρού να έρθουν σε επικοινωνία με τα χέρια!
4. Τα παιχνίδια της μνήμης: Μικρό μωρό, μεγάλη μνήμη θα μπορούσε να λέει το ρητό και είναι αλήθεια! Τα μωρά είναι «γίγαντες» μνήμης ενώ σε παλαιότερες δεκαετίες οι επιστήμονες δεν συμμερίζονταν αυτήν την άποψη. Σε έρευνα που έγινε στη Σχολή Παιδιατρικής του Πανεπιστημίου British Columbia στο Vancouver μελετήθηκαν οι ικανότητες της μνήμης των βρεφών μερικών ημερών. Το αποτέλεσμα; Τα μωρά όχι μόνο θυμούνταν συγκεκριμένες λέξεις που είχαν ξανακούσει αλλά ένα καλό τάισμα πριν τη λέξη διευκόλυνε την απομνημόνευση! Αυτό από μόνο του είναι ένα αξιοθαύμαστο!
5. Ακούω και μαθαίνω! Το πρώτο πράγμα που παρατηρεί κανείς σε ένα νεογέννητο είναι η δεκτικότητά του στους ήχους. Η Φρόσω είχε μείνει έκθαμβη όταν παρατήρησε πόσο ισχυρή επίδραση είχε η φωνή της στη νεογέννητη κόρη της. «Κάθε φορά που της μιλούσα εγώ ή ο πατέρας έδειχνε πιο ήρεμη απ ότι όταν την κρατούσε κάποιος άλλος», λέει. Αυτό είναι από μόνο του ένα γεγονός που εκστασιάζει τους γονείς ενώ παράλληλα τους γεμίζει περηφάνια που το μωρό τους αναγνωρίζει από τόσο μικρή ηλικία! Η ικανότητα των νεογέννητων να αναγνωρίζουν την ανθρώπινη φωνή και ειδικά αυτές των γονιών του είναι πραγματικά αξιοθαύμαστη αν το καλοσκεφτούμε! Αν δεχτεί κανείς ότι ένα μωρό ακούει ήχους όσο είναι στη μήτρα και ειδικά τη φωνή της μητέρας του, συνυπολογίζοντας το γεγονός ότι οι ήχοι αυτοί φτάνουν στ αυτιά του εμβρύου αλλοιωμένοι από το αμνιακό υγρό, τότε η ακουστική αντίληψη ενός νεογέννητου είναι ένα θαύμα! Επιπλέον, οι ήχοι από το εξωτερικό της μήτρας ακούγονται αλλοιωμένοι εξαιτίας του γεγονότος ότι οι ήχοι από τη λειτουργία των οργάνων της μητέρας είναι σχεδόν εκκωφαντικοί για το έμβρυο. Επομένως το γεγονός ότι αναγνωρίζει τη φωνή των γονιών του όταν γεννηθεί είναι μια ικανότητα που αξίζει όλα τα μπράβο του κόσμου!
6. Ώρα για βόλτα! Να ένα μωρουδιακό αντανακλαστικό που οι γονείς το βρίσκουν συναρπαστικό: Αν κρατήσετε ένα μωρό από τις μασχάλες στηρίζοντας παράλληλα το κεφαλάκι του και ακουμπάνε οι πατούσες του σε μια επίπεδη επιφάνεια θα κάνει κινήσεις σαν να περπατάει. Εννοείται πως αυτό δεν είναι αληθινό περπάτημα καθώς σε καμία περίπτωση τα πόδια ενός μωρού δεν το στηρίζουν για μπορέσει να περπατήσει με ασφάλεια. Είναι απλώς άλλο ένα ενδιαφέρον αντανακλαστικό που εμφανίζουν τα νεογέννητα.
7. Ο μαγικός κόσμος των ονείρων. Η αληθεια είναι ότι τα νεογέννητα κοιμούνται πολύ. ʼλλη μία αλήθεια είναι ότι ο ύπνος REM(Rapid Eye Movement), η φάση εκείνη του ύπνου που ονειρευόμαστε είναι πολύ μεγαλύτερη στα μωρά από ότι στους ενήλικες. Τι μπορεί να ονειρεύεται όμως ένα μωρό χωρίς εμπειρίες του κόσμου; Και όμως τα μωρά έχουν εμπειρίες! Ακόμη και η ζωή μέσα στη μήτρα ήταν γι αυτά μια εμπειρία. Το αν ονειρεύονται αυτή τη ζωή, το επόμενο γεύμα τους ή τον μίκυ Μάους αυτό θα περιμένουμε την επιστήμη να το αποδείξει!
8. «Αυτό δεν το θέλω»! Όποιος έχει προσπαθήσει να δώσει με το ζόρι σε ένα μωρό φάρμακα τότε θα έχει βιώσει το αντανακλαστικό του… πτύειν! Αν το μωρό γευτεί κάτι ασυνήθιστο πέρα από τη γεύση του γάλακτος η μικρή του γλώσσας αυτόματα το στέλνει σε τροχιά προς τα έξω! Αυτό είναι άλλο ένα αντακλαστικό των νεογέννητων, γιαυτό το κόλπο είναι βέβαια κάθετι που του δίνετε να έχει γεύση μητρικού γάλακτος, αλλιώς ο μικροσκοπικός ουρανίσκος δεν το δέχεται!
9. Θα κλάψει όταν θέλει. Και καθώς ένα νεογέννητο μόνο με την ικανότητα του λόγου δεν είναι προικισμένο, η φύση του χάρισε το… κλάμα, έναν πρώτης τάξεως συναγερμό για τους γονείς! Ο τρόπος με τον οποίο ανταποκρίνονται οι γονείς στο κλάμα του μωρού τους ίσως είναι εξίσου θαυμαστός με την ικανότητα του μωρού να εκφράζεται μέσα από αυτό! Οι γονείς είναι εκστασιασμένοι μπροστά στα διαφορετικά είδη κλάματος του μωρού τους και αμέσως τρέχουν για να αναζητήσουν την αιτία: άλλαγμα, τάισμα, νανούρισμα! Ένα «καλό» βρεφικό κλάμα είναι ένα παρήγορο σημάδι ότι το μωρό είναι πολύ καλά οργανωμένο και ενεργετικό! Έτσι καθησυχάζονται και οι γονείς ότι το μωρό τους μπορεί ανά πάσα στιγμή, αφού δεν μπορεί να τους μιλήσει, να τους ζητήσει αυτό που θέλει κλαίγοντας!
10. Ο κόσμος μέσα στο νερό. Μέχρι την ηλικία των έξι μηνών τα νεογέννητα είναι «εξοπλισμένα» με το αντανακλαστικό της κολύμβησης. Αυτό σημαίνει ότι αν αφήσετε το μωρό σε μια πισίνα (και όχι στη μπανιέρα του σπιτιού σας!) αυτόματα κρατά την αναπνοή του και κάνει κινήσεις σαν να κολυμπά. Σε αυτό το αντανακλαστικό βασίζονται και όσοι προάγουν τα μαθήματα κολύμβησης για νήπια, τα οποία, όμως, πρέπει να γίνονται με πολύ προσοχή. Αυτό το προστατευτικό αντανακλαστικό, ίσως κατάλοιπο από την υγρή ζωή στη μήτρα, εμφανίζεται και σε άλλα θηλαστικά όπως τα δελφίνια. Εκείνα όμως εκπαιδεύονται για να ζήσουν κάτω από το νερό για το υπόλοιπο του βίου τους. Γι αυτό και δεν είναι φρόνιμο οι γονείς να παίξουν το «υποβρύχιο» με το μωρό τους μόνοι τους!
Γιατί τα μωρά είναι τόσο αξιαγάπητα;
Πρόσφατη έρευνα απέδειξε ότι ο εγκέφαλος μας μάς επιβάλλει να βλέπουμε τα μωρά με τόση τρυφερότητα. Η μελέτη πραγματοποιήθηκε στο Aston University, της Βρετανίας και υποστηρίζει ότι στη θέα ενός μωρού ευαισθητοποιείται ένα συγκεκριμένο τμήμα του ανθρώπινου εγκεφάλου. Παλαιότεροι μελετητές είχαν ισχυριστεί ότι η δομή του βρεφικού προσώπου, ίσως, είναι αυτό που κάνει τους ενήλικες να προσπαθούν να το προστατέψουν.
