ΟΦΘΑΛΜΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ

 

27-01-2009 

 

Τα μάτια σου δεκατέσσερα!


 

Από τη Μαρκέλλα Ρεπανέλη

Με τη συνεργασία του Κέντρου Παιδιατρικής Μέριμνας
Μάριου Ανδρέου 
Παιδίατρος
Υπεύθυνος ΚΠΜ


 

 

 

Τα οφθαλμολογικά προβλήματα δεν είναι κάτι ασυνήθιστο στην παιδική ηλικία. Οι γονείς άλλοτε τα αντιλαμβάνονται έγκαιρα και άλλοτε όχι, μέχρι το παιδί να παραπονεθεί. Τι πρέπει να προσέξετε σε σχέση με τα μάτια του παιδιού σας; Διαβάστε  το άρθρο μας!

 

Μάτια μου, να σε χαρώ!

Δεν είναι σπάνιο οι γονείς να αντιλαμβάνονται τελευταίοι ότι κάτι δεν πάει καλά με την όραση του παιδιού τους. Όταν εκείνο παραπονεθεί ότι δεν βλέπει στον πίνακα είναι μια καλή αφορμή για να επισκεφτούν τον οφθαλμίατρο. Η παρατηρητικότητα, όμως, του γονιού είναι αυτή που πολλές φορές μπορεί να χτυπήσει το καμπανάκι ώστε να επέμβει ο οφθαλμίατρος.  Οι παθήσεις των οφθαλμών στα παιδιά μπορεί να παρουσιαστούν είτε από την γέννησή τους, είτε αργότερα κατά την διάρκεια της βρεφικής και παιδικής ηλικίας. Όταν αφορούν το πρόσθιο τμήμα του οφθαλμού (βλέφαρα, επιπεφυκότες, κερατοειδή, ίριδα, φακό) μπορεί να γίνουν αντιληπτές και από τους γονείς, ενώ όταν αφορούν το οπίσθιο τμήμα (αμφιβληστροειδή, οπτικό νεύρο) πολλές φορές δεν γίνονται έγκαιρα αντιληπτές. Ο χρόνος που θα παρουσιαστεί μία νόσος στον οφθαλμό, όπως και η εντόπισή της, έχουν καθοριστική σημασία για την ανάπτυξη της φυσιολογικής όρασης, καθώς και για την πρόκληση μονίμων και ανεπανόρθωτων βλαβών στη συνολική λειτουργία της όρασης του ατόμου.

 

Hot tip

Η έγκαιρη διάγνωση είναι σωτήρια για τις παθήσεις των ματιών. Γι΄αυτό να δίνετε ιδιαίτερη σημασία στα συμπτώματα που παρουσιάζει το παιδί σας αλλά και στο ένστικτό σας.

 

Τι πρέπει να προσέχουν οι γονείς

Οι πιο συνηθισμένες διαταραχές της όρασης στα παιδιά είναι η αμβλυωπία, ο στραβισμός και οι διαθλαστικές ανωμαλίες (μυωπία, υπερμετρωπία, αστιγματισμός). Σήμερα που τα παιδιά περνούν πολλές ώρες μπροστά στην τηλεόρας, τον υπολογιστή ή διαβάζοντας η όρασή τους επηρρεάζεται, με αποτέλεσμα πολλά παιδιά που οι γονείς τους δεν έχουν ιστορικό π.χ. μυωπίας, να εμφανίζουν μυωπία.

Ö         Ο πρώτος οφθαλμολογικός έλεγχος γίνεται στο μαιευτήριο, οπότε ο γιατρός  κάνει έλεγχο βλεφάρων, βολβού, κόρης και βυθοσκόπηση.

Ö         Τα βρέφη από 6 έως 12 μηνών πρέπει να κάνουν έναν οφθαλμολογικό έλεγχο είτε στον παιδίατρο ή σε παιδοφθαλμίατρο.

Ö         Στα παιδιά της προσχολικής ηλικίας είναι απαραίτητος ο έλεγχος για στραβισμό και αμβλυωπία, καθώς και έλεγχος στερεοσκοπικής όρασης. Είναι σημαντικό να καταλάβουν οι γονείς ότι μια οφθαλμολογική εξέταση σε αυτή την ηλικία είναι πολύ σημαντική και απαραίτητη διότι μπορεί να ανιχνευθεί και τυχόν λανθάνων στραβισμός, δηλαδή πάθηση που δεν είναι εμφανής και έτσι να μπορέσει να αποκατασταθεί η όραση του παιδιού με επιτυχία .

Ö         Στα παιδιά μετά τα πέντε και πριν αρχίσουν το σχολείο πρέπει να γίνεται έλεγχος για κάποιο πρόβλημα που να μειώνει την οπτική τους αντίληψη, όπως η μυωπία. Ο έλεγχος αυτός καλό είναι να επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο ειδικά αν υπάρχει διαθλαστικό πρόβλημα ώστε ανάλογα να προσαρμόζονται καιτα γυαλιά του παιδιού.

 

Μερικά… ύποπτα συμπτώματα που μπορούν να παραπέμπουν σε οπτικά προβλήματα του παιδιού είναι και τα εξής:

Ö         Βλέπει τηλεόραση πολύ κοντά

Ö         Τρίψιμο των ματιών

Ö         Μπερδεύει τα γράμματα

Ö         Γένρει το κεφάλι στη μία πλευρά όταν διαβάζει

Ö         Αφύσικη ευθυγράμμιση των ματιών, μάτι που παίζει 

Ö         Δεν συγκεντρώνεται εύκολα στη μελέτη

 

 

 

Ένας λόγος για να παρουσιάσει το παιδί σας προβλήματα με τα μάτια του είναι ο κακός φωτισμός όταν μελετάει. Γι’ αυτό φροντίστε εκτός από το φυσικό φως που είναι πάντα το καλύτερο να υπάρχει αρκετό τεχνητό φως στο χώρο που διαβάζει το παιδί.

 

Συνηθισμένες παθήσεις

Παρακάτω σας παρουσιάζουμε τις πιο συνηθισμένες παθήσεις των ματιών και τι πρέπει να προσέξετε.

 


 

 

 

Στραβισμός
Ο στραβισμός είναι η πάθηση κατά την οποία οι οπτικοί άξονες των ματιών δεν είναι παράλληλοι, αλλά σχηματίζουν μία γωνία, την γωνία του στραβισμού.
Έτσι το παιδί δεν κοιτάζει με τα δύο του μάτια συγχρόνως τον ίδιο στόχο, αλλά χρησιμοποιεί μόνο το ένα μάτι για να προσηλώνει και να βλέπει, ενώ το άλλο ξεφεύγει και κοιτάζει προς τα μέσα, δηλαδή προς την μύτη, οπότε έχουμε τον συγκλίνοντα στραβισμό, ή προς τα έξω, οπότε έχουμε τον αποκλίνοντα στραβισμό.
Στο πρώτο τρίμηνο της ζωής τα μωρά κάνουν συχνά περίεργες κινήσεις στραβισμού και αυτό οφείλεται στην ανωριμότητα των οπτικών οδών. Όσο το παιδί μεγαλώνει, τόσο τελειοποιείται το οπτικό σύστημα μεταφοράς και αντιλήψεως της εικόνας και τα δύο μάτια συνεργάζονται ώστε να έχουμε μία μοναδική εικόνα στον εγκέφαλο. Όταν αυτό δεν μπορεί να συμβεί και να ταυτιστούν οι δύο εικόνες σε μία, τότε έχουμε στραβισμό. Αυτό το αντιλαμβάνονται συνήθως οι γονείς ή το διαπιστώνει ο παιδίατρος στην τακτική παρακολούθηση της ανάπτυξης του παιδιού. ʼλλες πάλι φορές το παιδί μεγαλώνει με “ίσια” μάτια και αργότερα , όταν είναι δύο, τριών χρονών ή και μεγαλύτερο εμφανίζει στραβισμό είτε ξαφνικά είτε προοδευτικά με τον καιρό. Ο στραβισμός μπορεί να είναι μόνιμος σε ένα μάτι ή να επαλλάσσει δηλαδή πότε να φεύγει το ένα και πότε το άλλο μάτι . Σε μερικά παιδιά κυρίως στον πρώτο χρόνο της ζωής, υπάρχει η εντύπωση ότι στραβίζουν, κι αυτό συνήθως οφείλεται στο ότι η βάση της μύτης είναι ευρεία, η μύτη δεν έχει ακόμη αναπτυχθεί και μπορεί να υπάρχουν δερματικές πτυχές στις άκρες της .
Έτσι όταν το παιδί κοιτάζει συνήθως πλάγια, κρύβεται ένα μέρος της ίριδας κάτω από αυτές τις πτυχές και το μάτι φαίνεται ότι στραβίζει. Αυτός είναι ο λεγόμενος ψευδοστραβισμός και βέβαια βελτιώνεται με την πάροδο του χρόνου και με την ανάπτυξη της μύτης.
Σε όλες τις περιπτώσεις του στραβισμού, εφ` όσον διαπιστωθούν από τον παιδίατρο ή τους γονείς του παιδιού πρέπει να γίνεται εξέταση από τον ειδικό οφθαλμίατρο, αφ΄ ενός για να αποκλειστούν σοβαρές και ευτυχώς σπάνιες παθήσεις, που λόγω βλάβης της όρασης εκδηλώνονται με στραβισμό στο μάτι που στραβίζει, αφ` ετέρου για να αντιμετωπιστεί ο ίδιος ο στραβισμός.

 

Η αντιμετώπιση του στραβισμού γίνεται από τον οφθαλμίατρο, ανάλογα με το είδος του στραβισμού, την αιτία που τον προκάλεσε, την ηλικία εμφάνισης, την ύπαρξη ή όχι μειωμένης όρασης κλπ. Έτι το παιδί μπορεί να χρειαστεί να φορέσει γυαλιά, να κάνει ασκήσεις για την ενίσχυση της όρασης και τέλος να υποβληθεί σε ειδική εγχείρηση. Ο στόχος της θεραπείας είναι η απόκτηση καλής όρασης και στα δύο μάτια και η αισθητική αποκατάσταση της εμφάνισης τους. Κάθε παιδί και κάθε στραβισμός είναι μία ξεχωριστή περίπτωση και χρειάζεται την δική του ιδιαίτερη αντιμετώπιση. Οι γονείς και το παιδί χρειάζονται υπομονή και επιμονή και ακολουθώντας τις συμβουλές του γιατρού τους συνήθως τα καταφέρνουν.

 

 

 

Δεν πρέπει το θέμα του στραβισμού να αντιμετωπίζεται επιπόλαια,  γιατί εκτός από τις σοβαρές παθήσεις που πρέπει να αποκλειστούν, ο ίδιος ο στραβισμός και ειδικά όταν αυτός παρουσιάζεται μόνιμα σε ένα μάτι, δημιουργεί συνθήκες κακής όρασης και το μάτι γίνεται αμβλυωπικό, δηλαδή τεμπέλικο.

 


 

 

 

 

Μυωπία

Όταν τα είδωλα που κοιτάζουμε δεν σχηματίζονται επάνω στον αμφιβληστροειδή με ευκρίνεια και φαίνονται θολά εξ αιτίας κακής εστίασης τους από το διαθλαστικό σύστημα του οφθαλμού ( κερατοειδής, φακός ), τότε χρειάζονται ανάλογοι διορθωτικοί φακοί για επιτύχουμε καλή εστίαση και άρα καθαρή όραση.
Οι διαθλαστικές ανωμαλίες είναι η μυωπία, η υπερμετρωπία και ο αστιγματισμός.
Η μυωπία είναι δυσκολία να διακρίνει κανείς καθαρά τα μακρινά αντικείμενα ενώ συνήθως βλέπει αρκετά καλά τα κοντινά. Συνήθως εμφανίζεται στην σχολική ηλικία , μπορεί όμως να υπάρχει από την γέννηση. Πολλές φορές είναι κληρονομική, όπως όλες άλλωστε οι διαθλαστικές ανωμαλίες. Η εξέλιξή της δεν είναι δυνατόν να προβλεφθεί.Θα καταλάβουμε ότι το παιδί μας αρχίζει να αναπτύσσει μυωπία όταν για να ξεχωρίσει μακρινά αντικείμενα μισοκλείνει τα μάτια του και τα σφίγγει ή κρατάει πολύ κοντά το βιβλίο του.

 


 

 

 

Αστιγματισμός

Ο αστιγματισμός οφείλεται στη διαφορετική διάθλαση που υφίστανται οι ακτίνες, καθώς διαπερνούν τον κερατοειδή, ο οποίος έχει ανωμαλία στην κατασκευή της καμπυλότητάς του. Έτσι τα είδωλα εστιάζονται παραμορφωμένα στον αμφιβληστροειδή. Επειδή ο αστιγματισμός είναι ζήτημα κατασκευής του κερατοειδούς συνήθως υπάρχει από την γέννηση και οι μεταβολές του είναι μικρές. Αν δεν διορθωθεί έγκαιρα προκαλεί πονοκεφάλους, ερεθισμούς και βάρος στα μάτια.
Όλες οι διαθλαστικές ανωμαλίες διαπιστώνονται από τον οφθαλμίατρο και αντιμετωπίζονται ανάλογα με την ηλικία και τις ανάγκες του παιδιού. Στις μικρές ηλικίες διορθώνονται με γυαλιά και αργότερα με φακούς επαφής ή με μόνιμες επεμβάσεις στον κερατοειδή με laser.

 

 


 

 

Αμβλυωπία
Είναι η κατάσταση στην οποία παρατηρείται κακή ή μειωμένη όραση, στο ένα ή και στα δύο μάτια, ακόμη και μετά την θεραπεία των διαφόρων αιτίων που την προκάλεσαν, ή την εφαρμογή καταλλήλων διορθωτικών γυαλιών .
Οφείλεται στην ελλιπή ανάπτυξη και τελειοποίηση της οπτικής οδού. Το μάτι δεν έμαθε να βλέπει στην σωστή ηλικία. Η θεραπεία της αμβλυωπίας είναι μακρά και απαιτεί υπομονή από τον μικρό ασθενή και τους γονείς του. Το σημαντικότερο όμως είναι να διαγνωσθεί εγκαίρως όταν ακόμη υπάρχουν χρονικά περιθώρια διορθώσεως της όρασης, γιατί μετά τα 6 έως 7 χρόνια αυτό είναι πάρα πολύ δύσκολο ή και ακατόρθωτο να γίνει.            

 


 

 

 

Υπερμετρωπία

Η υπερμετρωπία, που υπάρχει συνήθως στα μικρά παιδιά και αργότερα ελαττώνεται, είναι η δυσκολία να διακρίνει κανείς καθαρά τα κοντινά αντικείμενα και εφ` όσον είναι μεγάλου βαθμού και τα μακρινά. Το παιδί καταφέρνει εν τούτοις να έχει μία καλή όραση με ιδιαίτερη προσπάθεια για να εξουδετερώσει την υπερμετρωπία, κάνοντας προσαρμογή κατάλληλη στον φακό του. Μερικές όμως φορές η προσπάθεια αυτή δημιουργεί τον λεγόμενο προσαρμοστικό στραβισμό.

 


 

 

 

Παθήσεις των βλεφάρων
Συχνά στα μωρά μετά την γέννηση, ή και λίγο αργότερα, παρατηρούμε κοκκινίλες πάνω στα βλέφαρα, άλλοτε λεπτές σαν γραμμές και άλλοτε πιο εκτεταμένες που γίνονται εντονότερες όταν το μωρό κλαίει. Αυτά είναι επιφανειακά αιμαγγειώματα και συνήθως εξαφανίζονται μετά τον πρώτο χρόνο. ʼλλες φορές όμως τα αγγεία διευρύνονται και πολλαπλασιάζονται δημιουργώντας ογκίδια που μπορεί να επεκταθούν και πίσω από τον βολβόκαι να δημιουργήσουν εξόφθαλμο δηλαδή το μάτι να προεξέχει. Αυτά είναι τα εν τω βάθει αιμαγγειώματα, δηλαδή καλοήθεις όγκοι, που και αυτοί υποχωρούν με τον χρόνο αλλά είναι πιο σοβαρά γιατί με την παρεκτόπιση του οφθαλμού εμποδίζουν την λειτουργία της όρασης και χρειάζονται ειδικές ασκήσεις.
Μία συγγενής ανωμαλία των βλεφάρων, ορατή από την βρεφική ηλικία είναι η πτώση των βλεφάρων, που μπορεί να αφορά τον ένα ή και τους δύο οφθαλμούς. Στην πάθηση αυτή το άνοιγμα των ματιών δεν είναι ακριβώς ίδιο και στα δύο μάτια. Αυτή αντιμετωπίζεται χειρουργικά, για αισθητικούς λόγους, στη σχολική ηλικία, αλλά και αυτή χρειάζεται παρακολούθηση, γιατί μπορεί να οφείλεται και σε παθολογικά, ή νευρολογικά αίτια.
Στις φλεγμονές των βλεφάρων, που οφείλονται σε μόλυνση από διάφορα μικρόβια ανήκουν οι βλεφαρίτιδες κυρίως από σταφυλόκοκκο, τα κριθαράκια και τα χαλάζια, μικρά επώδυνα εξογκώματα που χρειάζονται ειδική θεραπεία με αντιβιοτικές αλοιφές και κολλύρια και μερικές φορές όταν μεγαλώνουν πολύ αφαιρούνται χειρουργικά.

 

 


 

 

Παθήσεις του δακρυϊκού συστήματος
Η πιο συχνή πάθηση είναι η δακρυοκυστίτιδα δηλαδή η φλεγμονή στο σύστημα αποχέτευσης των δακρύων, που βρίσκεται στο έσω τμήμα του κάτω βλεφάρου κοντά στη μύτη και οφείλεται σε μόλυνση από μικρόβια. Αυτό συμβαίνει στις περισσότερες περιπτώσεις σε στένωση ή πλήρη απόφραξη του ρινοδακρυϊκού σωληναρίου που αποχετεύει τα δάκρυα από το μάτι στον ρινοφάρυγγα . Η κατάσταση αυτή συνήθως εμφανίζεται τον πρώτο μήνα μετά την γέννηση και μπορούμε να το υποψιαστούμε όταν το ένα ή και τα δύο μάτια του μωρού είναι διαρκώς δακρυσμένα και συχνά μαζεύουν πυώδεις εκκρίσεις (τσίμπλες). Οι επιμολύνσεις αυτές αντιμετωπίζονται προσωρινά με τοπικά αντιβιοτικά κολλύρια , εφ` όσον όμως η δακρύρροια επιμένει και δεν γίνει αυτόματη διάνοιξη, μετά το πρώτο εξάμηνο, κάνουμε καθετηριασμό του πόρου με γενική νάρκωση.

 

 


 

 

Παθήσεις του επιπεφυκότα
Ο επιπεφυκότας είναι μία λεπτή μεμβράνη που καλύπτει τον βολβό εξωτερικά και τα βλέφαρα από την εσωτερική τους επιφάνεια. Οι πιο συνηθισμένη πάθηση είναι η φλεγμονή του, δηλαδή η επιπεφυκίτιδα. Στα νεογνά ονομάζεται νεογνική οφθαλμία και οφείλεται στην μόλυνση κατά τον τοκετό από τον κόλπο της μητέρας . Στα μεγαλύτερα παιδιά ο επιπεφυκότας μπορεί να μολυνθεί είτε από διάφορα μικρόβια, είτε από ιούς. Το παιδί μπορεί να μην παρουσιάζει τίποτε άλλο ή η επιπεφυκίτιδα να συνοδεύει μία γενικότερη λοίμωξη του οργανισμού, είτε από μικρόβια ή από ιούς. Σε όλες τις περιπτώσεις τα μάτια του παιδιού είναι κόκκινα, δακρυσμένα με άφθονες εκκρίσεις άλλοτε διαφανείς και άλλοτε πυώδεις, κίτρινες ή πράσινες, που μαζεύονται ανάμεσα στα βλέφαρα και τα κολλούν ιδίως την ώρα του ύπνου. Μερικές μορφές είναι υπεροξείες, παρουσιάζονται μέσα σε λίγες ώρες και άλλες είναι αιμορραγικές καθώς από την φλεγμονή προκαλείται ρήξη των αγγείων του επιπεφυκότα και δημιουργία επιφανειακών αιματωμάτων.
Είναι πιο συχνές τους κρύους μήνες του χρόνου και παρατηρούνται συχνά σε παιδιά της νηπιακής ηλικίας που πηγαίνουν σε παιδικούς σταθμούς γιατί είναι μεταδοτικές. Οι επιπεφυκίτιδες δεν είναι πάθηση μόνο των παιδιών και ιδίως σε ιογενείς περιπτώσεις έχουμε ολόκληρες οικογένειες που προσβάλλονται όταν αρρωστήσει το ένα μέλος. Η μετάδοση γίνεται εύκολα με τα χέρια, τα σταγονίδια του αέρα μετά από βήχα ή φτάρνισμα, τις πετσέτες που χρησιμοποιούν όλοι, και τα παιγνίδια. Οι επιπεφυκίτιδες δεν αφήνου ανοσία και ένα παιδί μπορεί να ξαναμολυνθεί όταν έλθει σε νέα επαφή με το μικρόβιο ή τον ιό. Παρ` όλη την ενοχλητική εμφάνιση δεν είναι σοβαρές παθήσεις και θεραπεύονται γρήγορα με αντιβιοτικά κολλύρια. Σε όλες τις περιπτώσεις απαιτείται σχολαστική καθαριότητα και κυρίως καλό πλύσιμο των χεριών πριν και μετά την περιποίηση των ματιών που έχουν εκκρίσεις, χρησιμοποίηση ατομικής πετσέτας και εάν είναι δυνατόν η φύλαξη των παιδιών στο σπίτι για λίγες ημέρες, έτσι ώστε να μην ανακυκλώνεται η μόλυνση μέσα από το σχολείο ή τον παιδικό σταθμό.
Υπάρχουν όμως και επιπεφυκίτιδες που δεν οφείλονται σε λοίμωξη αλλά σε αλλεργική αντίδραση του επιπεφυκότα σε διάφορα αλλεργιογόνα, όπως είναι τα μόρια της σκόνης και των ξερών φυτών που αιωρούνται στον αέρα, οι γύρεις και τα κοκκία από έντομα που συνήθως την άνοιξη και το φθινόπωρο έρχονται σε επαφή με τα μάτια. Αυτές είναι οι λεγόμενες αλλεργικές επιπεφυκίτιδες και τα συμπτώματά τους είναι έντονη φαγούρα, δακρύρροια και κόκκινα μάτια. ʼλλες φορές όμως η αντίδραση δεν φαίνεται τόσο εύκολα, μια που γίνεται στον επιπεφυκότα που είναι κάτω από τα βλέφαρα δημιουργώντας μικρά σπυράκια που με το ανοιγόκλεισμα των βλεφάρων ερεθίζουν τον κερατοειδή και έτσι το παιδί κάνει κινήσεις που ομοιάζουν με τικς. Στις διάφορες αυτές μορφές αλλεργικών εκδηλώσεων από τα μάτια στα παιδιά συνήθως δεν είναι δυνατόν να βρούμε το αίτιο που τις προκαλεί ακόμη και με ειδικά τεστ.
Ο οφθαλμίατρος θα διαγνώσει αυτές τις παθήσεις και θα δώσει την κατάλληλη αγωγή για την ανακούφιση του μικρού ασθενή και στις περιπτώσεις που αυτό παρατηρείται συχνά εποχιακά θα δοθεί και προληπτική θεραπεία, έτσι που όταν έρθει ο καιρός των κρίσεων αυτές να έχουν μικρότερη διάρκεια και ένταση. Μεγαλώνοντας τα παιδιά, συνήθως οι αντιδράσεις αυτές υποχωρούν.

 

 

 

Διδάξτε στα παιδιά σας να μην παίζουν με αιχμηρά αντικείμενα όπως κλαδιά ή σιδερόβεργες αλλά και πέτρες ή άμμο καθώς έτσι θέτουν υποψηφιότητα για τραυματισμούς στα μάτια. Επίσης μην αφήνετε εκτεθειμένα στο σπίτι ψαλίδια, μαχαίρια, βελόνες κ.τ.λ.

 

 

 


 

ΜΑΡΙΟΣ ΑΝΔΡΕΟΥ
ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΣ
ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΚΠΜ
 

 

We are using cookies to give you the best experience. You can find out more about which cookies we are using or switch them off in privacy settings.
AcceptPrivacy Settings

GDPR