12-04-2009
Ισχυρές πιέσεις δέχεται η τάξη των πλουσίων
Η δαιμονοποίηση των τραπεζιτών είναι εύκολη, αλλά επικίνδυνη.
Τα παράθυρα τραπεζίτη πετροβολούνται στο Εδιμβούργο, εργάτες «κρατούν» στελέχη επιχειρήσεων στη Γαλλία, η Ουάσιγκτον προτείνει την επιβολή αναδρομικής φορολογίας και βίαιες ταραχές συνοδεύουν τη σύνοδο των G20 στο Λονδίνο.
Αν και οι πλούσιοι δεν είναι οι μοναδικοί στόχοι των επιθέσεων της πρόσφατης κοινωνικής αναταραχής, η φρασεολογία των αριστερών θυμίζει πολύ εκείνη της δεκαετίας του 1910, που αξιοποιήθηκε για να καταδικάσει τους «ληστές-βαρόνους» των ΗΠΑ. Οι διαρκώς διευρυνόμενες ανισότητες και η εξαπάτηση των φτωχών από τους πλούσιους είναι αυτές που προκαλούν τη λαϊκή οργή σε πολλά μέρη του κόσμου.
Οι πλούσιοι στο σύγχρονο κόσμο ευθύνονται για δύο εγκλήματα, που τελέσθηκαν σε κοινή θέα. Το πρώτο αφορά τη δημιουργία ιδιόμορφου καπιταλισμού, που εγγυάται την κερδοφορία των ευνοουμένων. Χρηματιστές και διαχειριστές αμοιβαίων κεφαλαίων έλαβαν πλουσιοπάροχα μπόνους για να κερδοσκοπήσουν εις βάρος των καταθετών τους, ενώ η αποτυχία τους σήμανε ότι οι πελάτες τους είναι εκείνοι που επωμίσθηκαν τις απώλειες των επισφαλών τοποθετήσεων.
Το δεύτερο έγκλημα των πλούσιων είναι ότι τραπεζίτες και διαχειριστές αμοιβαίων δεν έκαναν τίποτε το χρήσιμο, καθώς το έργο τους περιοριζόταν στη μετακίνηση κεφαλαίων και στη διόγκωση του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Το τεράστιο μέγεθος των τραπεζών και οι κίνδυνοι που παρουσιάζονται από την ενδεχόμενη κατάρρευσή τους, υποχρέωσαν το κράτος να τις διασώσει, δημιουργώντας το ιδιότυπο είδος του «Σοσιαλιστικού καπιταλισμού». Τα δύο αυτά ταυτόχρονα εγκλήματα, αν και ουσιαστικά αναπόδεικτα, βρίσκονται στη ρίζα των πρόσφατων λαϊκών αντιδράσεων κατά των κεφαλαιούχων.
ΟΙ περίοδοι υπερβολής, όμως, τείνουν να δίνουν τη θέση τους σε περιόδους μεταρρύθμισης: Ο Ρούζβελτ διέλυσε τα τραστ, ενώ λίγο καιρό αργότερα το Κογκρέσο νομοθέτησε υπέρ του πρώτου ομοσπονδιακού φόρου εισοδήματος. Μία από τις σημαντικότερες αρετές του καπιταλισμού είναι άλλωστε η ικανότητά του να αφομοιώνει τις τάσεις που μοιάζουν να τον απειλούν.
Η παραπάνω εκτίμηση επιβεβαιώνεται από τα πρώτα σημάδια οικονομικής εξισορρόπησης. Οι πλούσιοι δεν είναι πια τόσο πλούσιοι, καθώς οι συνολικές κεφαλαιακές τους απώλειες υπήρξαν της τάξης των 10 τρισ. δολαρίων, ποσοστό 25% του συνολικού ιδιωτικού πλούτου. Επενδυτικές τράπεζες και «χεντζ-φαντς» συρρικνώνονται και η χρηματοδότηση εταιρικών συγχωνεύσεων έγινε πιο δύσκολη.
Η αυτο-ρύθμιση της αγοράς, όμως, δεν επαρκεί. Η αύξηση της φορολογίας δεν θα μπορέσει εντέλει να αποφευχθεί. Ο πολιτικός κόσμος οφείλει, όμως, να προσέξει. Μία άμεση αύξηση της φορολογίας θα ήταν ατυχής, καθώς αναγκαία είναι αυτή τη στιγμή η τόνωση της ρευστότητας της αγοράς.
Ο περιορισμός των υπερβολών του πλούτου και των ανισοτήτων θα πρέπει έτσι να γίνει στο πλαίσιο ρυθμιστικής διαδικασίας, που θα βελτιώσει τις λειτουργίες του καπιταλιστικού συστήματος. Τέτοια ρυθμιστικά μέτρα δεν πρόκειται να προσφέρουν έμπνευση σε στιχουργούς επαναστατικών ασμάτων, αλλά θα αποδειχθούν πολύ πιο αποτελεσματικά από ότι η σπασμωδική και ανούσια καταδίωξη των πλουσίων.
www.kathimerini.gr με στοιχεία από The Economist
Για την αναμετάδωση:
Μάριος Ανδρέου
Παιδίατρος
