08-10-2009
ενικά για τους ιούς [Αναφ. 1]
Οι ιοί (viruses, από τη Λατινική λέξη virus: τοξίνη, δηλητήριο) αν και φαίνεται να συμπεριφέρονται ως ζωντανές οντότητες, στην πραγματικότητα δεν είναι. Δεν θεωρούνται ως ζωντανοί οργανισμοί διότι είναι αδύνατον να φέρουν σε πέρας όλες τις διεργασίες που χαρακτηρίζουν τους ζωντανούς οργανισμούς, δηλαδή:
– δεν αποτελούνται από κύτταρα
– δεν αναπαράγονται από μόνοι τους
– δεν μπορούν να “μεγαλώσουν” και να υποδιαιρεθούν
– δεν έχουν τη δυνατότητα ενεργειακών μετασχηματισμών (τροφή/ανάπτυξη)
– δεν διαθέτουν μηχανισμούς πρωτεϊνοσύνθεσης
Οι ιοί, ως ανεξάρτητες οντότητες, ανακαλύφθηκαν το 1892 από τον Ρώσο βιολόγο Dmitry Ivanovsky, ο οποίος είχε αναλάβει να εξετάσει μια ασθένεια (μωσαϊκό καπνού) που παρουσιάστηκε στις καπνοκαλλιέργειες της Κριμαίας. Οι μελέτες του οδήγησαν στον χαρακτηρισμό του ιού της ασθένειας του καπνού, γνωστού πλέον ως ιού του μωσαϊκό καπνού(tobacco mosaic virus, TMV).
Οι ιοί επιβιώνουν και πολλαπλασιάζονται χρησιμοποιώντας τους χημικούς μηχανισμούς ζώντων κυττάρων (ενδοκυτταρικά παράσιτα) άλλων οργανισμών, τα οποία χαρακτηρίζονται ως κύτταρα-ξενιστές (host cells). Οι ιοί αναπαράγονται μόνο ενσωματώνοντας το γενετικό υλικό τους στο γονιδίωμα του κυττάρου-ξενιστή. Εκεί, σαν “λαθρεπιβάτες”, χρησιμοποιούν τους φυσιολογικούς μηχανισμούς σύνθεσης πρωτεϊνών και τα ένζυμά τους για τον πολλαπλασιασμό τους, μετατρέποντας τα κύτταρα-ξενιστές σε “βιομηχανίες ιών”. Εκεί αναπαράγονται δίνοντας πιστά αντίγραφά τους, συχνά όμως και με ορισμένα “λάθη”, οπότε προκύπτουν νέοι “μεταλλαγμένοι” ιοί.
Το μέγεθος των ιών κατά κανόνα βρίσκεται στην περιοχή είναι 0,025 -0,25 μm. Τυπικά θεωρείται ότι έχουν το 1/100 του μεγέθους ενός βακτηρίου, δεν είναι ορατοί με τα οπτικά μικροσκόπια γεγονός που αρχικά τους προσέδωσε τον χαρακτηρισμό “αόρατη μολυσματική ύλη”. Οι ιοί είναι ορατοί μόνο μέσω πανίσχυρων ηλεκτρονικών μικροσκοπίων.
Οι ιοί αποτελούνται από νουκλεϊνικά οξέα, δηλ. ριβοζονουκλεϊκά οξέα (RNA) ή δεοξυριβοζονουκλεϊνικά οξέα (DNA), σε μονό ή διπλό κλώνο ή κυκλική αλυσίδα, που αποτελούν το γενετικό τους υλικό και περιέχουν τις απαραίτητες πληροφορίες για τη δημιουργία αντιγράφων τους και από ένα προστατευτικό πρωτεϊνικό κέλυφος, το καψίδιο, το οποίο τα περιβάλλει. Πολλοί ιοί περιβάλλονται από μια μεμβρανώδη στιβάδα αποτελούμενη από λιπίδια και πρωτεΐνες. Επιπλέον στην επιφάνειές τους υπάρχουν θέσεις χημικής αναγνώρισης των κυττάρων-ξενιστών, στα οποία θα εισβάλουν. Το σχήμα των ιών ποικίλει, όπως δείχνεται στο επόμενο σχήμα…
