09-02-2008
ΟΡΙΣΜΟΣ: οξεία λοίμωξη που οφείλεται στο βακτήριο clostridium tetani και την χαρακτηρίζει παρατεταμένη σύσπαση των σκελετικών μυικών ινών και γενικευμένη δυσκαμψία.
Αιτιολογία: οφείλεται στο clostridium tetani, ένα gram (+), αποκλειστικά αναερόβιο βακτήριο που παράγει μια νευροτοξίνη την τετανοσπασμίνη η οποία προκαλεί και τα πρώτα συμπτώματα της νόσου.
Μετάδοση: το C. tetani εισέρχεται στο σώμα μέσω τραύματος ενώ οι σπόροι ανευρίσκονται στο χώμα και στον εντερικό σωλήνα ζώων (άλογα, πρόβατα, σκύλοι κ.α). Ο τέτανος δεν μεταδίδεται από άτομο σε άτομο.
Συχνότητα: η νόσος είναι σχετικά σπάνια σε αναπτυγμένες χώρες ενώ είναι συχνότερη σε γεωργικές και οικονομικά υποβαθμισμένες περιοχές.
Κλινική εικόνα
Ο χρόνος επώασης της νόσου είναι 3-21 ημέρες (συνήθως 8).
1. τοπικός τέτανος: επιμένουσα σύσπαση των μυών σε συγκεκριμένη περιοχή, ίδια με την περιοχή του τραύματος. Είναι ηπιότερος αλλά μπορεί να καταλήξει σε γενικευμένο τέτανο.
2. κεφαλικός τέτανος: σπάνια μορφή της νόσου. Ενίοτε προκαλείται μετά από οξεία ωτίτιδα ή κάκωση στο κεφάλι και παρατηρείται προσβολή των κρανιακών νεύρων και κυρίως του προσωπικού.
3. γενικευμένος τέτανος: η πιο συχνή μορφή. Απαντά στο 80% των περιπτώσεων. Χαρακτηριστικά ευρήματα είναι ο τρισμός των δοντιών με σιελόρροια, ο οπισθότονος και ο σαρδώνειος γέλωτας. Γενικά συμπτώματα είναι ο πυρετός, η ταχυκαρδία, η εφίδρωση και η αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Ο σπασμός των μυών είναι επαναλαμβανόμενος και διαρκεί λίγα λεπτά αλλά επιμένει για 3-4 εβδομάδες και η πλήρης ανάρρωση μπορεί να διαρκέσει μήνες.
4. νεογνικός τέτανος: παρατηρείται σε νεογνά που στερούνται παθητικής ανοσίας από την μητέρα τους (λόγω μη εμβολιασμού αυτής). Συνήθως προκαλείται από αποκοπή του ομφάλιου λώρου με μη αποστειρωμένες συνθήκες. Είναι υπεύθυνος για το 14% των νεογνικών θανάτων αλλά είναι πολύ σπάνιος σε αναπτυγμένες χώρες.
Διάγνωση
Η διάγνωση της νόσου είναι κατ εξοχήν κλινική. Το C.tetani απομονώνεται από τα τραύματα μόνο στο 30% των περιπτώσεων.
· spatula test: με τη χρήση γλωσσοπίεστρου ερεθίζεται ο οπισθοφάρυγγας. Το test είναι θετικό για τέτανο όταν προκαλείται ακούσια σύσπαση της γνάθου και ο ασθενής δαγκώνει το γλωσσοπίεστρο.
Διαφορική διάγνωση
· τετανία
· εγκεφαλική αιμορραγία
· μηνιγγίτιδα
· εγκεφαλίτιδα
· δηλητηριάσεις από μόλυβδο, στρυχνίνη, παράγωγα φαινοθειαζίνης
· οπισθοφαρυγγικό απόστημα
· υπογλυκαιμία (στα νεογνά)
· λύσσα
Θεραπεία
· χορήγηση υπεράνοσης αντιτετανικής σφαιρίνης (TIG).
· χειρουργικός καθαρισμός του τραύματος.
· υποστηρικτική αγωγή: απομόνωση σε σκοτεινό δωμάτιο, i.v σίτιση, αντισπασμωδική αγωγή.
· χορήγηση μετρονιδαζόλης ή πενικιλλίνης G .
Επιπλοκές
· λαρυγγόσπασμος
· σπασμός αναπνευστικών μυών
· κατάγματα σπονδυλικής στήλης ή μακρών οστών
· πνευμονική εμβολή
· πνευμονία από εισρόφηση
· δευτεροπαθείς λοιμώξεις
Πρόγνωση
Η θνητότητα από τον τέτανο είναι υψηλή και κυμαίνεται από 10 έως 90%. Μεγαλύτερη είναι η θνητότητα σε ηλικιωμένα άτομα, ενώ στα νεογνά αυτή εξαρτάται από τις δυνατότητες εντατικής νοσηλείας.
Πρόληψη
Ο τέτανος δεν εγκαταλείπει μόνιμη ανοσία, γι αυτό μετά την ανάρρωση επιβάλλεται ο εμβολιασμός. Ο εμβολιασμός γίνεται με το DTaP εμβόλιο. Η πρώτη δόση γίνεται σε ηλικία 2μηνών και χορηγούνται συνολικά 5 δόσεις. Αναμνηστική δόση γίνεται με το Td τύπου ενήλικα στην εφηβεία και στη συνέχεια μια δόση ανά δεκαετία.
|
Αριθμός εμβολιασμών |
Καθαρά τραύματα |
Μολυσμένα τραύματα |
||
|
|
Td |
TIG |
Td |
TIG |
|
ʼγνωστος ή <3 |
ναι |
όχι |
ναι |
ναι |
|
> ή = 3 |
όχι (1) |
όχι |
όχι (2) |
όχι |
(1) ναι αν έχουν περάσει πάνω από 10 χρόνια από την τελευταία δόση
(2) ναι αν έχουν περάσει πάνω από 5 χρόνια από την τελευταία δόση
Για το Κέντρο Παιδιατρικής Μέριμνας
Αναστασία Παπάζογλου
Μάριος Ανδρέου
