28-01-2009
Τάλια Τσιβιτανίδου- Κάκουρου
Παιδίατρος- Παιδοδερματολόγος
Σύμβουλος Α Παιδ. Κλιν. Παν/μίου Αθηνών
Ακμή
Συνήθως όταν λέμε ακμή εννοούμε την ακμή της εφηβείας, την «κοινή ακμή» .Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν διάφοροι τύποι ακμής όπως η νεογνική–βρεφική ακμή, η ακμή από εξωγενή αίτια π.χ. από έκθεση σε ορυκτέλαια, η τελευταία ονομάζεται και επαγγελματική ακμή, η φαρμακευτική και άλλες. Η συχνότερη βέβαια είναι η κοινή ακμή, η ακμή της εφηβείας.
Κοινή ακμή
Είναι η πιο συχνή δερματοπάθεια στην εφηβική ηλικία. Εμφανίζεται στην έναρξη της εφηβείας, έχει τη μεγαλύτερη συχνότητα και βαρύτητα της στις ηλικίες των 17 και 19 χρόνων για τα κορίτσια και τα αγόρια αντίστοιχα και προοδευτικά βελτιώνεται και υποχωρεί μέχρι την ηλικία των 25 χρόνων.
Με την επίδραση των ορμονών της εφηβείας οι σμηγματογόνοι αδένες που βρίσκονται στο πρόσωπο το στήθος, την πλάτη και τους ώμους υπερπλάσσονται και η παραγωγή σμήγματος (μίγμα από λίπη) αυξάνεται. Παράλληλα παρατηρείται πάχυνση του τοιχώματος και σμίκρυνση του αυλού του σμηγματογόνου πόρου (το σωληνάκι που εκβάλλει από τον αδένα στην επιφάνεια του δέρματος). Πάχυνση του πόρου στο κατώτερο του τμήμα προβάλλει κλινικά ως κλειστός φαγέσωρας (επαρμάτια του δέρματος φυσιολογικού χρώματος), ενώ πάχυνση στο ανώτερο τμήμα κοντά στο στόμιο εκδηλώνεται ως ανοικτός φαγέσωρας (μαύρο στίγμα). Το μαύρο χρώμα οφείλεται στην οξείδωση της κερατίνης. Με τη σμίκρυνση του αυλού, ο σμηγματογόνος πόρος δεν είναι εύκολα βατός και έτσι το σμήγμα που υπερπαράγεται παραμένει στάσιμο στον αδένα και εύκολα αποικίζεται από μικρόβια κυρίως το προπιονιβακτηρίδιο της ακμής. Το μικρόβιο αυτό ευθύνεται για τη δημιουργία φλεγμονής, δηλαδή για τα σπυράκια με πύο ή χωρίς πύο, επιφανειακά (βλατίδες καιφλυκταινίδια) ή βαθιά στο δέρμα (οζίδια και κύστεις).
Ανάλογα με τη βαρύτητά της η ακμή διακρίνεται σε ήπια, μέτρια και βαριά.
Η ήπια χαρακτηρίζεται από λίγους φαγέσωρες που συνήθως εντοπίζονται στο πηγούνι και το μέτωπο. Μπορεί επίσης να συνυπάρχουν λίγες βλατίδες και φλυκταινίδια δηλαδή επιφανειακά σπυράκια με ή χωρίς πύο.
Η μέτρια ακμή χαρακτηρίζεται από περισσότερες βλάβες που σταθερά περιλαμβάνουν φαγέσωρες, βλατίδες και φλύκταινες. Συνήθως υπάρχουν και μερικά οζίδια δηλαδή σπυράκια που ψηλαφούνται βαθιά στο δέρμα.
Η βαριά έχει εκτεταμένες βλάβες που σταθερά περιλαμβάνουν οζίδια και κύστεις.
Όταν ο έφηβος/η α) έχει πολύ βαρειά ακμή με αρνητικό οικογενειακό ιστορικό ακμής β) όταν η έφηβη έχει μέτρια ακμή και παράλληλα διαταραχές στην περίοδο της ή δασυτριχισμό δηλαδή τριχούλες σε θέσεις που δεν αναμένονται για το φύλο της π.χ. στο άνω χείλος γ) έχει μέτρια ακμή που δεν ανταποκρίνεται στη συμβατική θεραπεία, τότεπρέπει να γίνουν ορισμένες ορμονολογικές και άλλες εξετάσεις ώστε να υπάρξει η κατάλληλη αντιμετώπιση.
Θεραπεία
Η θεραπεία που θα δοθεί εξαρτάται από τον τύπο των βλαβών, τη βαρύτητα των βλαβών, την εντόπιση ( οι βλάβες είναι πιο ανθεκτικές όταν εντοπίζονται στην πλάτη), το φύλο, υποκείμενη ορμονική διαταραχή, και το βαθμό δυσμορφοφοβίας που έχει ο έφηβος.
Αν προεξάρχουν οι φαγέσωρες θα δοθούν κρέμες κερατινολυτικές που θα βοηθήσουν να ανοίξουν οι πόροι. Αν προεξάρχουν τα φλεγμονώδη στοιχεία θα δοθεί τοπική αντιμικροβιακή κρέμα/ λοσιόν. Πολλές φορές συνιστάται συνδυασμένη τοπική αγωγή (αντιφαγεσωρική- αντιφλεγμονώδης). Αν υπάρχουν οζίδια (σπυράκια βαθειά στο δέρμα) θα δοθεί και αντιβίωση από το στόμα και μάλιστα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αν η ακμή είναι βαρειά ή συνυπάρχουν ορμονολογικές διαταραχές θα δοθεί ειδική θεραπεία από το στόμα (π.χ. βιταμίνη Α, αντισυλληπτικά).
Όσον αφορά στη δίαιτα η παλιά δοξασία ότι επηρεάζει την ακμή δεν έχει τεκμηριωθεί επιστημονικά Βέβαια το να ακολουθήσει ο έφηβος ένα ισόρροπο διαιτολόγιο που να περιλαμβάνει περισσότερα φυτικά λίπη από ζωικά , τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες όπως είναι τα φρούτα και τα λαχανικά, λιγότερη ζάχαρη, λιγότερο αλάτι και συντηρητικά, είναι προς όφελος της υγείας του.
Η κοινή ακμή δεν είναι αρρώστια. Είναι φυσιολογική διαδικασία που θα διαρκέσει χρόνια. Είναι λοιπόν σημαντικό, ο έφηβος να καταλάβει το μηχανισμό της, ώστε συνειδητοποιημένα να ακολουθήσει την όποια φαρμακευτική αγωγή και καθημερινή περιποίηση του δέρματος του.
Τονίζεται ότι η κοινή ακμή πρέπει να αντιμετωπίζεται έγκαιρα γιατί, όπως αναφέρεται, τα τραύματα και οι ουλές που αφήνει στην ψυχή του εφήβου, είναι συχνά βαθύτερα από τις ουλές που ίσως αφήνει στο δέρμα.
