13-09-2010
Ανάπτυξη του λόγου
Η ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας, επιτελείται μέσα στο οικογενειακό πλαίσιο και βασίζεται σε σχέσεις αλληλεπίδρασης.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο το παιδί εκδηλώνει την επικοινωνιακή του πρόθεση, αναπτύσσει κοινά σημεία αναφοράς και διευρύνει σιγά-σιγά τις γλωσσικές του δεξιότητες.
Η διαδρομή αυτή οδηγεί το παιδί από το στάδιο της προλεκτικής επικοινωνίας στην κατάκτηση όλων των πτυχών της γλώσσας (φωνολογικής, γραμματικής, συντακτικής, σημασιολογικής, πραγματολογικής).
Στην περίπτωση όμως, που το παιδί παρουσιάζει οργανικό πρόβλημα (λ.χ. απώλεια ακοής), χαμηλό νοητικό δυναμικό, κοινωνική / συναισθηματική διαταραχή ή ειδικό γλωσσικό πρόβλημα, εμφανίζονται διαταραχές λόγου και ομιλίας.
Προβλήματα λόγου
Τα προβλήματα λόγου και ομιλίας επηρεάζουν την επικοινωνιακή επάρκεια του παιδιού και τη σχέση του με τον εαυτό του και το περιβάλλον. Εκδηλώνονται κατά την προσχολική ηλικία και είναι απαραίτητο να αντιμετωπιστούν έγκαιρα έτσι ώστε να αποκατασταθεί η γλωσσική οργάνωση του παιδιού και να διευκολυνθεί η είσοδός του στο σχολείο για την κατάκτηση της ανάγνωσης και της γραφής.
Διαταραχές της ομιλίας
Δυσκολίες στην άρθρωση: Το παιδί δεν είναι σε θέση να χρησιμοποιήσει τα όργανα της άρθρωσης για να παράγει έναν ή περισσότερους φθόγγους.
Δυσκολίες στη Φωνολογία: Το παιδί μπορεί να είναι σε θέση να παράγει όλους τους φθόγγους αλλά όταν μιλάει τους μπερδεύει, τους παραλείπει ή τους αλλοιώνει με αποτέλεσμα η ομιλία του να είναι ακατάληπτη και κατανοητή μόνο από άτομα του στενού του περιβάλλοντος. Πάντα όμως, πρέπει να συνυπολογίζουμε την ηλικία του παιδιού. Είναι φυσιολογικό ένα παιδί 2-3 χρόνων να μην μιλάει “καθαρά” αλλά στην ηλικία των 4-5 χρόνων πρέπει να έχει ολοκληρώσει, αν όχι πλήρως, τότε σε ικανοποιητικό βαθμό, την οργάνωση του φωνολογικού του συστήματος και η ομιλία του να είναι κατανοητή.
Ας μην ξεχνάμε ότι η γλώσσα του παιδιού αποτελείται από “ήχους” και όχι “γράμματα”. Στους ήχους θα βασιστεί για να περάσει στα γράμματα. Εάν αυτοί δεν έχουν κατακτηθεί, τότε το πέρασμα στο γραπτό λόγο μπορεί να αποδειχτεί οδυνηρό και να οδηγήσει σε δυσκολίες στη μάθηση και σχολική αποτυχία.
Διαταραχές του λόγου
Πρόκειται για διαταραχές που είναι δυνατόν να συνοδεύονται και από φωνολογικές δυσκολίες αλλά επηρεάζουν κυρίως την έκφραση ή / και κατανόηση του προφορικού λόγου από το παιδί.
Συμβουλευτείτε λογοπεδικό αν παρατηρείτε τα εξής χαρακτηριστικά: (οι ηλικίες είναι ενδεικτικές)
Δυσκολίες στην έκφραση:
o Δεν χρησιμοποιεί λέξεις στην ηλικία των 18 μηνών
o Δεν κάνει προτάσεις με 2 λέξεις στην ηλικία των 2 χρόνων
o Χρησιμοποιεί λιγότερες από 100 λέξεις στην ηλικία των 3 χρόνων
o Δεν χρησιμοποιεί προθέσεις ή πληθυντικό στην ηλικία των 3-4 χρόνων
o Κάνει προτάσεις με λιγότερες από 4 λέξεις στην ηλικία των 3-4 χρόνων
o Κάνει συντακτικά λάθη – παραλείπει μέρος των λέξεων στην ηλικία των 4-5 χρόνων.
Δυσκολίες στην Κατανόηση:
o Δεν ανταποκρίνεται σε οικεία ονόματα στην ηλικία του 1 χρόνου
o Δεν εντοπίζει καθημερινά αντικείμενα όταν του ζητούνται στην ηλικία των 18 μηνών
o Δεν εκτελεί απλές εντολές στην ηλικία των 2 χρόνων
o Δεν κατανοεί γραμματικά στοιχεία (λ.χ. άρνηση, ερώτηση) στην ηλικία των 2μιση χρόνων.
Τι πρέπει να θυμόμαστε
1. Οι δυσκολίες ενός παιδιού πρέπει πάντοτε να εκτιμώνται σε σχέση με την ηλικία του.
2. Ο ψυχολογικός παράγοντας διαδραματίζει σημαντικό ρόλο και εμπλέκεται άμεσα στο λόγο και την ομιλία είτε θετικά είτε αρνητικά.
3. Η απώλεια ακοής δεν φαίνεται πάντοτε και μπορεί να συμβάλλει στην καθυστέρηση του λόγου και της ομιλίας – ακόμη και αν είναι παροδική λ.χ. συχνές ωτίτιδες. Αν έχετε αμφιβολίες επισκεφθείτε τον Ω.Ρ.Λ.
4. Εάν κάτι σας ανησυχεί είναι προτιμότερο να αποτανθείτε σε έναν λογοπεδικό. Η πρόληψη και η έγκαιρη παρέμβαση είναι πάντοτε καλύτερες από την εδραίωση του προβλήματος και την εμφάνιση δευτερογενών ψυχολογικών συμπτωμάτων.
5. Η μη έγκαιρη αντιμετώπιση των διαταραχών λόγου και ομιλίας, μπορεί να οδηγήσει σε δυσκολίες μάθησης και σχολική αποτυχία.
ΜΑΡΙΟΣ ΑΝΔΡΕΟΥ
ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΣ
ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΠΜ
