Προσχολική ηλικία / ορθοπαιδικά ζητήματα

11-08-2014 

 

 

Το αναπτυσσόμενο μυοσκελετικό σύστημα των παιδιών έχει μεγάλες διαφορές από το αντίστοιχο των ενηλίκων. Η ιδιαιτερότητα αυτή διαφοροποιεί και τα προβλήματά του, καθιστώντας την Παιδοορθοπαιδική μια ιδιαίτερη εξειδίκευση στα πλαίσια της Ορθοπαιδικής Χειρουργικής.

Στην εποχή της πληροφορίας και της ευκολότερης και απαιτητικότερης πρόσβασης στις υπηρεσίες υγείας, οι γονείς παρακολουθούν την ανάπτυξη και την υγεία των παιδιών τους σε λεπτομέρεια και ανελλιπώς. Είναι επόμενο λοιπόν να ενημερωθούν και να επιδιώξουν το καλύτερο αποτέλεσμα για τα ζητήματα που αφορούν στην σκελετική ανάπτυξη και λειτουργία των παιδιών τους. Και επιδιώκοντας ακριβώς το καλύτερο για τα παιδιά τους, η υπεύθυνη πληροφόρηση είναι η καλύτερη καθοδήγηση και άμυνα ενάντια στις υπερβολές των καιρών, ενάντια στον καταναλωτισμό της υγείας και στις «παρανοήσεις και δοξασίες».

Τα ορθοπαιδικά, λοιπόν, ζητήματα που θα προβληματίσουν το ιατρικό και οικογενειακό περιβάλλον του παιδιού έως τα πέντε του χρόνια (ηλικία που αρχίζει η πρωτοβάθμια εκπαίδευση) μπορούμε να τα χωρίσουμε σε όσα εμφανίζονται με τη γέννηση του παιδιού και σε εκείνα που εμφανίζονται κατά την εξέλιξη – ανάπτυξή του.

Παρότι είναι αδύνατον ένα τόσο μεγάλο κεφάλαιο της ορθοπαιδικής να παρουσιαστεί μέσα σε μερικές σελίδες, θα προσπαθήσω να αναφέρω τις παθήσεις που απαντώνται πιο συχνά στις ηλικίες 0-5 ετών και τα χαρακτηριστικά τους.

Στη γέννηση και αμέσως μετά.

Τα συνηθέστερα σοβαρά ορθοπαιδικά προβλήματα που θα ελεγχθούν και πιθανόν να απασχολήσουν τους γονείς, τον παιδίατρο και τελικά τον παιδοορθοπαιδικό είναι η Αναπτυξιακή Δυσπλασία του Ισχίου (ΑΔΙ) και η Συγγενής Ραιβοϊπποποδία (ΣΡΙΠ). Είναι παθήσεις σε διαβαθμίσεις σοβαρότητας, που αφήνουν στο παιδί σοβαρή αναπηρία κάποια στιγμή από την νεογνική περίοδο έως και την ενήλικη ζωή του. Περισσότερο συχνή αλλά και πιο αθώα είναι η εμφάνιση ραιβοποδίας – ραιβών μεταταρσίων.

Αναπτυξιακή Δυσπλασία του Ισχίου

Πρόκειται για μια εξελισσόμενη παθολογία της ανατομίας της άρθρωσης του ισχίου, η οποία προκαλεί ανατομική και λειτουργική δυσαρμονία που κυμαίνεται από ήπιου βαθμού έως το πλήρες εξάρθρημα. Το τελικό αποτέλεσμα στην απλή δυσπλασία, είναι να καταλήξει η άρθρωση σε οστεοαρθρίτιδα (πόνος – χωλότητα – αναπηρία) και τελικά, στην καλύτερη περίπτωση, να οδηγήσει σε ολική αρθροπλαστική, σε νεαρότερη του συνηθισμένου ηλικία. Στη χειρότερη μορφή της δυσπλασίας, στο εξάρθρημα, η άρθρωση δεν είναι φυσιολογική εξαρχής, το σκέλος είναι κοντύτερο, το παιδί περπατάει με χαρακτηριστική χωλότητα (σαν πάπια) και καταλήγει βέβαια σε προσπάθειες χειρουργικής αποκατάστασης όπου το αποτέλεσμα, ακόμα και στις καλύτερες των περιπτώσεων, δεν μπορεί να είναι τόσο καλό όσο ένα φυσιολογικό ισχίο.

Η Αναπτυξιακή Δυσπλασία του Ισχίου παρουσιάζεται με ιδιαίτερη συχνότητα στις Μεσογειακές χώρες, όπως είναι η Ελλάδα, ακόμα δε πιο συχνή είναι στην Κρήτη!. Τα κορίτσια προσβάλλονται πέντε έως εφτά φορές συχνότερα σε σχέση με τα αγόρια, ενώ στο αριστερό ισχίο τα κρούσματα είναι αυξημένα. Δεν ξέρουμε τι ακριβώς ευθύνεται γι αυτή την ανωμαλία, αλλά προδιαθεσικοί παράγοντες κινδύνου είναι  η θέση του εμβρύου μέσα στη μήτρα (ισχιακή προβολή), το φάσκιωμα των μωρών μετά τη γέννηση (τυλίγουν σφικτά τα μωρά, μέσα σε σεντόνι), κάποια χαλαρότητα της ίδιας της άρθρωσης, η κληρονομικότητα, η πολύδυμος κύηση και το φύλο (κορίτσι).

Η διάγνωση πρέπει να γίνεται έγκαιρα, γιατί μόνο τότε η αντιμετώπιση έχει ικανοποιητικά αποτελέσματα. Η πρώτη προσέγγιση θα είναι η κλινική εξέταση από τον παιδίατρο αμέσως μετά τη γέννηση, αλλά και από ορθοπαιδικό, εφόσον αυτό κριθεί αναγκαίο. Η πλέον αξιόπιστη μέθοδος απεικόνισης και διάγνωσης είναι το υπερηχογράφημα του ισχίου, ενώ η ακτινογραφία θεωρείται αξιόπιστη μετά την ηλικία των έξι μηνών. Εδώ βρίσκεται η επαναστατική εξέλιξη των τελευταίων είκοσι χρόνων και είναι η σωστή χρήση του υπερηχογραφήματος στο ισχίο και το οποίο μπορεί να απεικονίσει ολοκληρωμένα και με ασφάλεια την ανατομία της περιοχής. Το υπερηχογράφημα ισχίου, εφόσον εκτελείται από κατάλληλα εκπαιδευμένο, έμπειρο γιατρό και σύμφωνα με την τυποποίηση και τους κανόνες της μεθόδου κατά Graf, μπορεί να εξασφαλίσει έγκαιρη διάγνωση και αποτελεσματική θεραπεία. Η θεραπεία ποικίλλει ανάλογα με τη σοβαρότητα της κάθε περίπτωσης. Σε απλές περιπτώσεις ανώριμων ισχίων χρειάζεται παρακολούθηση και, συνήθως, διπλά πανιά έτσι ώστε τα δυο πόδια να βρίσκονται σε απαγωγή. Σε σοβαρότερες περιπτώσεις δυσπλασίας πρέπει να τοποθετηθούν ειδικοί νάρθηκες ή και ειδικός γύψος. Αν η διάγνωση αργήσει, ή η πάθηση είναι ανθεκτική στη θεραπεία (σπανιότερες περιπτώσεις) τότε είναι πιθανό να χρειαστεί και χειρουργική επέμβαση. Θεμελιακής σημασίας επομένως είναι η επαρκής κατάρτιση των παιδιάτρων στους οποίους και οφείλεται η θεαματική μείωση των παιδιών που καταλήγουν σε χειρουργική αποκατάσταση στις μέρες μας.

Συγγενής Ραιβοϊπποποδία (ΣΡΙΠ).

Πρόκειται για σοβαρότατη πάθηση άγνωστης αιτιολογίας κατά την οποία πάσχει το κάτω άκρο κάτω από το γόνατο και το πόδι παρουσιάζεται σε χαρακτηριστική, παραμορφωμένη θέση. Η συχνότητα της ραιβοïπποποδίας υπολογίζεται σε 1 στις 500-1000 γεννήσεις, είναι συχνότερη στα αγόρια, και αφορά και τα δυο πόδια στο 40% των περιπτώσεων. Είναι βέβαιη η σοβαρή αναπηρία εφόσον δεν αντιμετωπισθεί άμεσα. Το παιδί καταληγει με παραμορφωμένο, επώδυνο και μη λειτουργικό πόδι. Και εδώ έρχεται μια άλλη επανάσταση της παιδοορθοπαιδικής, των τελευταίων χρόνων, το πρωτόκολλο Ponseti, σύμφωνα με το οποίο,  με κατάλληλους, χειρισμούς και περιοδικές, σωστές και ακριβείς τοποθετήσεις γύψων στο πόδι του νεογέννητου στους δυο πρώτους μήνες της ζωής και εν συνεχεία  με την χρήση ειδικών παπουτσιών στον ύπνο, επιτυγχάνουμε φυσιολογικά πόδια σε εμφάνιση και λειτουργία και σε ποσοστό επιτυχίας >98%. Η επανάσταση εδώ είναι η σύμφωνη με την φυσιολογία της ανάπτυξης, συντηρητική αντιμετώπιση, η οποία γίνεται και σε πρωτοβάθμιο επίπεδο υγείας -από ειδικά εκπαιδευμένο γιατρό βέβαια-, με στόχο την επίτευξη ενός φυσιολογικού, εύκαμπτου και ανώδυνου ποδιού. Έτσι, αποφεύγονται παλαιότερες προσεγγίσεις με περίπλοκα, επώδυνα και αμφίρροπα χειρουργεία, που συνήθως δεν έδιναν οριστική λύση. Και εδώ σημαντικό ρόλο έχει η πληροφόρηση των γονέων και των παιδιάτρων αλλά και των ακτινολόγων – γυναικολόγων που θα διακρίνουν το πρόβλημα στα προγεννητικά υπερηχογραφήματα. Ο δε Ορθοπεδικός που θα ενημερώσει τους τρομοκρατημένους γονείς, που μόλις άκουσαν την προγεννητική διάγνωση της ραιβοϊπποποδίας, μπορεί πια στις μέρες μας, με τα δεδομένα του πρωτοκόλλου Ponseti, να τους διαβεβαιώσει ότι είναι δυνατόν το παιδί τους μεγαλώνοντας να απολαμβάνει ενός φυσιολογικού καθόλα ποδιού ή και ποδιών.

Ραιβοποδία – Ραιβό μετατάρσιο.       

Περισσότερο συχνή αλλά και πιο αθώα είναι η εμφάνιση ραιβοποδίας – ραιβών μεταταρσίων. Πρόκειται για την παρέκκλιση του άκρου ποδιού προς τα μέσα. Είναι ένα από τα πιο συνηθισμένα προβλήματα του ποδιού στο βρέφος που, συνήθως, οφείλεται στη θέση του εμβρύου μέσα στη μήτρα. Το πόδι είναι εύκαμπτο και διορθώσιμο παθητικά. Αντιμετωπίζεται με απλές ασκήσεις ή και τίποτα. Σε ανθεκτικές περιπτώσεις, σπάνια, ίσως χρειαστεί τοποθέτηση γύψου ή και διορθωτικών παπουτσιών. Σε ποσοστό 25% συνοδεύεται με δυσπλασία του ισχίου λόγω του «στριμώγματος» μέσα στη μήτρα.

Μετά τη βάδιση

Είναι εύλογη η ανησυχία των γονιών για τις παραλλαγές στη βάδιση και στην εμφάνιση του σωματότυπου του παιδιού καθώς, ευτυχώς, δεν είμαστε όλοι ίδιοι ούτε και ακριβή αντίγραφα των «προτύπων» της καταναλωτικής δυτικής κοινωνίας. Παραλλαγές ή διαταραχές που θα οδηγήσουν την οικογένεια με το μικρό παιδί στον παιδίατρο και ορθοπαιδικό είναι συνήθως:

Περπάτημα στη μύτη του ποδιού.

Είναι συνηθισμένο φαινόμενο στα μικρά παιδιά, ιδιαίτερα κατά το 2ο χρόνο της ζωής τους. Τα παιδιά καταφέρνουν έτσι να περπατούν πιο γρήγορα ή μπορεί να είναι και αποτέλεσμα κακής χρήσης της «στράτας». Για τα παιδιά κάτω των 2 χρόνων, που περιοδικά περπατούν στη μύτη των ποδιών τους και δεν έχουν άλλα προβλήματα δεν υπάρχει κανένας λόγος ανησυχίας. Ζητάμε από τους γονείς να τα διορθώνουν και να υπενθυμίζουν το σωστό πάτημα. Τα παιδιά όμως που περπατούν σχεδόν συνέχεια στη μύτη των ποδιών τους και συνεχίζουν και μετά την ηλικία των 2 χρόνων, ιδιαίτερα κοντά στα 4-5 έτη, πρέπει να εξετασθούν για να αποκλεισθούν ορθοπεδικά ή νευρολογικά προβλήματα.

Πλατυποδία

Η αποπλάτυνση της πατούσας του ποδιού που εμφανίζεται χωρίς καμάρα. Η πλατυποδία είναι φυσιολογικό φαινόμενο στο βρέφος και διορθώνεται από μόνη της ενώ το παιδί μεγαλώνει. Συνήθως είναι φαινομενική και οφείλεται στο παχύ στρώμα υποδόριου λίπους που υπάρχει στην καμάρα αλλά και στις χαλαρότερες αρθρώσεις των παιδιών, που χαλαρώνουν το πόδι καθώς πατούν. Συνήθως δεν προκαλεί ιδιαίτερα προβλήματα στα παιδιά. Στα μεγαλύτερα παιδιά και ιδιαίτερα σε υπέρβαρα με βλαισογονία, μπορεί να προκαλεί πόνο ή απροθυμία για περπάτημα. Ειδικά παπούτσια, ή ειδικοί νάρθηκες έχει τεκμηριωθεί ότι δεν θεραπεύουν την πλατυποδία ή την εικόνα του ποδιού. Ειδικοί πάτοι ίσως ανακουφίζουν αλλά δεν θεραπεύουν. Ένα καλοφτιαγμένο παπούτσι αρκεί, όπως καλό είναι και να περπατάει το παιδί ξυπόλητο, όποτε αυτό είναι ασφαλές. Η σπάνια πραγματική πλατυποδία, είτε αυτή είναι χαλαρή είτε σπαστική, είναι σοβαρό πρόβλημα διαταραχής της ανατομίας του ποδιού και χρειάζεται ειδική αντιμετώπιση.

Ραιβογονία 

Συχνό ορθοπεδικό πρόβλημα και χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη κενού μεταξύ των γονάτων. Τα πόδια δηλαδή του παιδιού δίνουν την εντύπωση “παρένθεσης”. Συνήθως εμφανίζεται μόλις το παιδί αρχίσει να περπατά και εξαφανίζεται τον 3-4 χρόνο ζωής. Εάν η ραιβογονία είναι έντονη ή μονόπλευρη ή επιδεινώνεται αντί να βελτιώνεται όπως ψηλώνει το παιδί, μέχρι το 4ο έτος τότε πρέπει να εκτιμηθεί από ειδικό για πιθανή παθολογία ή και την ανάγκη διόρθωσης.

Βλαισογονία 

Η βλαισογονία είναι η αντίθετη κατάσταση της ραιβογονίας. Τα παιδιά με βλαισογονία έχουν γόνατα που ενώνονται εσωτερικά ενώ οι κνήμες αποκλίνουν προς τα έξω. Η βλαισογονία στα παιδιά ηλικίας 4 και 6 χρονών είναι μια φυσιολογική κατάσταση, η οποία συνήθως διορθώνεται από μόνη της μέχρι την ηλικία των 7-9 χρόνων.  Είναι πιο έντονη σε υπέρβαρα παιδιά ή σε παιδιά με χαλαρές αρθρώσεις. Επειδή όμως είναι πιό επίμονη από τη ραιβογονία, ιδιαίτερα η μονόπλευρη, καλό είναι να εκτιμάται από ειδικό για υποκρύπτουσα παθολογία ή και την ανάγκη διόρθωσης. Νάρθηκες ή ειδικά παπούτσια δεν προσφέρουν τίποτα ή μπορεί και να δημιουργήσουν άλλα προβλήματα.

Υμενίτιδα ισχίου – Χωλότητα – Αρθρίτιδες.

Το παιδί συχνά παραπονιέται για πόνο συνήθως στα πόδια αλλά και σε άλλα σημεία του σώματος. Μια ξαφνική χωλότητα όμως σε ένα παιδί είναι φυσιολογικό να πανικοβάλλει τους γονείς. Η συχνότερη αιτία στη χωλότητας, είναι πόνος στο ισχίο με πόνο στη κίνηση, ή και απροθυμία να σταθεί και να περπατήσει. Είναι μεγάλη η λίστα των παθήσεων που μπορεί να προκαλέσουν παρόμοια εικόνα και κάποιες από αυτές φέρουν εντυπωσιακά τρομακτικά ονόματα – παγίδες. Παρόλα αυτά, το συνηθέστερο είναι μια υμενίτιδα – φλεγμονή – πόνος στο ισχίο που οφείλεται σε ίωση (αντιδραστική αρθρίτιδα) ή σε κούραση του παιδιού από έντονη δραστηριότητα. Υψηλός πυρετός (>38,5) με πολύ έντονο πόνο και αδυναμία στήριξης θα βάλουν την ισχυρή υποψία μικροβιακής φλεγμονής, κατάσταση που είναι σπάνια. Συνήθως ο πυρετός και ο πόνος, εάν συνυπάρχουν, είναι ηπιότερα. Εάν όμως επιμένουν τα συμπτώματα, χρειάζεται μια επίσκεψη στον παιδίατρο και στον ειδικό ορθοπεδικό ο οποίος, μαζί με την κλινική εξέταση και ένα βασικό αιματολογικό έλεγχο, θα κατευθύνει περαιτέρω τους γονείς. Επικουρικά, ένα υπερηχογράφημα ισχίου μπορεί να βοηθήσει στη διάγνωση, ενώ η ακτινογραφία σπανιότερα χρειάζεται.

Πόνοι στις αρθρώσεις δεν είναι σπάνιοι στα παιδιά και τις πιο πολλές φορές είναι αποτέλεσμα μικροτραυματισμών. Θα σημάνουν όμως συναγερμό στέλνοντας τους γονείς στον παιδίατρο ή τον ορθοπεδικό, καταστάσεις όπως: ζεστή και επώδυνη άρθρωση με πυρετό, πυρετός και ανορεξία επί μακρόν, πόνοι στα άκρα νυχτερινοί, συμπτωματολογία που επιμένει το επόμενο πρωί και επίμονη αναιμία.

Σίγουρα τα θέματα αυτά μπορούν να εξαντλήσουν εκατοντάδες σελίδες πληροφοριών και ώρες ενημερωτικών συζητήσεων. Πληροφορίες μπορούν να αλιευθούν σε χιλιάδες ιστότοπους ή και πρόθυμους συνανθρώπους μας. Πρέπει όμως να αξιολογούμε κάθε πληροφορία προσεκτικά, να χρησιμοποιούμε τη λογική και την παιδεία μας, να εμπιστευόμαστε κυρίως τον παιδίατρο ο οποίος παρακολουθεί το παιδί μας από τη γέννηση του και, κυρίως, τον ειδικό στον οποίο θα κατευθυνθούμε. Η υπερκατανάλωση απόψεων, τάσεων και πληροφοριών σίγουρα θα επιφέρει μια «αγχωτική δυσπεψία» στην ανατροφή του παιδιού μας.

πηγή gohania.gr


Υπεύθυνη Ύλης : Σούτα Μελπομένη   melpomenhsouta@yahoo.gr

 

 

ΜΑΡΙΟΣ ΑΝΔΡΕΟΥ
ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΣ
ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΚΠΜ

 

We are using cookies to give you the best experience. You can find out more about which cookies we are using or switch them off in privacy settings.
AcceptPrivacy Settings

GDPR