28-05-2008
HEALTH.IN.GR
Αθήνα Ένα απ’ τα σοβαρότερα προβλήματα υγείας του ανθρώπου σε παγκόσμια κλίμακα ήταν και είναι η ιωδιοπενία, που σημαίνει ελλειμματική λήψη ιωδίου με τη διατροφή. Αποτέλεσμα αυτής είναι, ότι τα άτομα εμφανίζουν ψυχοδιανοητικά προβλήματα, σωματική καθυστέρηση με ταυτόχρονη διανοητική καθυστέρηση, βρογχοκήλη και απώλεια της μαθησιακής ικανότητας της τάξεως των 10-15 μονάδων IQ κάτω από αυτό που τους αναλογεί.
Τα στοιχεία αυτά έδωσαν στη δημοσιότητα μέλη της Ελληνικής Ενδοκρινολογικής Εταιρείας, με την ευκαιρία της Πανευρωπαϊκής Ημέρας του Θυρεοειδούς, όπως ορίστηκε η 25η Μαΐου το 2005 στην Αθήνα, σαράντα χρόνια μετά την ίδρυση στη Ρώμη στις 25 Μαΐου του 1965 της Ευρωπαϊκής Θυρεοειδεολογικής Ένωσης (European Thyroid Association), κάτι ιδιαίτερα σημαντικό, που τονίζει και αναγνωρίζει τη σημασία του αδένα αυτού στη σωματική και ψυχοδιανοητική υγεία του ανθρώπου.
Σε συνέντευξη τύπου στη Θεσσαλονίκη οι ενδοκρινολόγοι Γεράσιμος Κρασσάς, και Νικόλαος Ποντικίδης τόνισαν, ότι για την καταπολέμηση της ιωδιοπενίας αγωνίσθηκαν πάρα πολύ οι ενδοκρινολόγοι της πρώτης γενιάς και συγκεκριμένα μετά το 1950.
Σήμερα, στα περισσότερα προηγμένα κράτη έχει αποφασισθεί με νόμο να ιωδιώνεται ή το αλάτι ή το ψωμί, οπότε η νόσος ελέγχεται σε σημαντικό ποσοστό. Όμως, εξακολουθούν να υπάρχουν χώρες όπου το πρόβλημα είναι πολύ σοβαρό, με αποτέλεσμα να υπάρχουν σ’ όλο τον κόσμο 11 εκατομμύρια κρετίνοι (ψυχοδιανοητικά και σωματικά καθυστερημένα άτομα με υποθυρεοειδισμό), 43 εκατομμύρια με σημαντική διανοητική καθυστέρηση, 750 εκατομμύρια με βρογχοκήλη και πάνω από 2 δισεκατομμύρια άτομα με απώλεια μαθησιακής ικανότητας της τάξης των 10-15 μονάδων IQ κάτω από αυτό που τους αναλογεί.
Τα νούμερα αυτά, παρ’ ότι τρομάζουν, αποτελούν συγχρόνως ισχυρό ερέθισμα και κίνητρο για δράση με πολλούς αποδέκτες, τόσο για τους επιστήμονες και τους ερευνητές, κυρίως ενδοκρινολόγους, όσο και για τους υπεύθυνους της πολιτικής υγείας αλλά, και το πιο σημαντικό, για την κοινωνική ευαισθησία όλων μας.
Αλλοι παράγοντες όπως η παρουσία βρογχοκηλογόνων ουσιών στην διατροφή πολλών ανθρώπων ιδιαίτερα σε ασιατικές χώρες, η ιονίζουσα ακτινοβολία (βλ. ατύχημα Chernobyl), φαρμακευτικά παρασκευάσματα, διατροφικά συμπληρώματα αλλά και το ψυχοκοινωνικό στρες φαίνεται πως επηρεάζουν σημαντικά την εμφάνιση βρογχοκήλης, καρκίνου του θυρεοειδή και αυτοάνοσων θυρεοειδοπαθειών σε όλο και ευρύτερες κοινωνικές ομάδες.
Οι βασικές διαταραχές του θυρεοειδή διαιρούνται σε δύο μεγάλες κατηγορίες: τις μορφολογικές και τις λειτουργικές. Στις πρώτες υπόκεινται οι ανατομικές διαταραχές, όπως οι βρογχοκήλες (κάθε διόγκωση του θυρεοειδή αδένα), οι όζοι του θυρεοειδή (τοπικές διογκώσεις του αδένα) και τα νεοπλάσματα του θυρεοειδή (καλοήθη και κακοήθη). Στις δεύτερες υπάγονται ο υποθυρεοειδισμός, ο υπερθυρεοειδισμός.
Για τον έλεγχο του θυρεοειδή έχουμε το ιστορικό, την κλινική και την εργαστηριακή εξέταση. Το υπερηχογράφημα και το σπινθηρογράφημα χρησιμοποιούνται για τον ανατομικό έλεγχο του αδένα, ενώ οι ορμονικοί προσδιορισμοί χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο της λειτουργίας του αδένα.
Ο υπερθυρεοειδισμός είναι μια λειτουργική διαταραχή του θυρεοειδή κατά την οποία αυτός υπερλειτουργεί, δηλαδή εργάζεται δυσανάλογα περισσότερο σε σχέση με τις ανάγκες του ατόμου. Ο θυρεοειδής μπορεί μορφολογικά να είναι φυσιολογικός ή διογκωμένος.
Ο υπερθυρεοειδισμός δεν οφείλεται πάντοτε στην ίδια αιτία. Πολλές ασθένειες προκαλούν υπερθυρεοειδισμό, όπως επίσης και η χρήση διαφόρων φαρμάκων. Η πιο συχνή και σημαντική είναι η νόσος του Graves, η οποία οφείλεται σε αυτοάνοση διαταραχή. Συμπτώματα, όπως αδυνάτισμα παρά την αυξημένη όρεξη και την πρόσληψη τροφής, αυξημένη αίσθηση ζέστης, εύκολη κόπωση, ατροφία μυών, νεύρα, αϋπνίες, ταχυκαρδία, τρεμούλες, διαταραχές περιόδου, δυσκολία στη σύλληψη στη γυναίκα, σεξουαλικά προβλήματα και στα δύο φύλα, διαταραχές του εντέρου είναι μερικά από τα συμπτώματα για τα οποία μπορεί να παραπονιέται ο άρρωστος.
Ένα 5% από τους ασθενείς παρουσιάζει σοβαρού βαθμού οφθαλμοπάθεια, η οποία επειδή σχετίζεται με τον θυρεοειδή ονομάζεται θυρεοειδική οφθαλμοπάθεια. Σ’ αυτή την περίπτωση τα μάτια είναι λαμπερά, αγριωπά και προτεταμένα.
Αναφορικά με την θεραπεία του υπερθυρεοειδισμού υπάρχουν τριών ειδών θεραπείες. Πρώτον, αντιθυρεοειδικά φάρμακα, δεύτερον, εγχείριση και τέλος χορήγηση ραδιενεργού ιωδίου. Και οι τρεις θεραπείες έχουν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά τους.
Στον υποθυρεοειδισμό έχουμε δύο μεγάλες κατηγορίες υπολειτουργίας του θυρεοειδή. Πρώτον, όταν τα αίτια οφείλονται στον ίδιο τον θυρεοειδή. Η πιο συχνή αιτία αυτής της κατάστασης είναι η θυρεοειδίτιδα Hashimoto. Δεύτερον, αίτια που οφείλονται στην υπόφυση ή στον υποθάλαμο. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά κλινικά συμπτώματα του υποθυρεοειδισμού είναι η κούραση. Κούραση εμφανίζουν και οι υπερθυρεοειδικοί αλλά σ’ αυτούς οφείλεται σε μυϊκή αδυναμία.
Οι υποθυρεοειδικοί είναι συνήθως νωθροί, νωχελικοί, εμφανίζουν υπνηλία και «βαριούνται να πάρουν τα πόδια τους». Δεν αντέχουν το κρύο. Παχαίνουν δυσανάλογα με το φαγητό που καταναλώνουν ή αντίθετα έχουν αδυναμία απώλειας βάρους. Παραπονούνται για δυσκοιλιότητα. Εμφανίζουν επίσης ένα γενικευμένο πρήξιμο, το οποίο οφείλεται σε διήθηση του δέρματος από μία ουσία που λέγεται βλεννοπολυζαχαρίτης. Αυτό το πρήξιμο προσβάλλει επίσης τη γλώσσα, τους βλεννογόνους, τη καρδιά κλπ., γι’ αυτό και οι άρρωστοι έχουν χαρακτηριστικά βαριά φωνή και ροχαλίζουν. Οι υποθυρεοειδικοί έχουν λίγες καύσεις και έτσι παχαίνουν χωρίς να τρώνε ανάλογα. Η αύξηση του βάρους χειροτερεύει και από την κατακράτηση υγρών.
Πρόσφατα, εργασίες από την Ελλάδα που δημοσιεύθηκαν στο Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism έδειξαν ότι ο υποθυρεοειδισμός προκαλεί στυτική δυσλειτουργία σε ένα ποσοστό 80% των αρρώστων, όπως επίσης ότι επιβαρύνει και το σπέρμα και συγκεκριμένα την κινητικότητα του σπέρματος σε ποσοστό 60% των ασθενών. Αυτό σημαίνει ότι κάθε άνδρας με στυτική δυσλειτουργία ή με ελαττωμένη κινητικότητα σπέρματος που έχει ως αποτέλεσμα διαταραχή της γονιμότητος θα πρέπει να ελέγχεται για τον θυρεοειδή του και, εφ’ όσον διαπιστωθεί ότι αυτός πάσχει, να θεραπεύεται ανάλογα προτού θεραπεύσουμε το κυρίως σύμπτωμα.
Τα επίπεδα της χοληστερίνης είναι αυξημένα. Θα πρέπει λοιπόν σε κάθε άρρωστο που εμφανίζει υπερχοληστεριναιμία να γίνεται και έλεγχος θυρεοειδικής λειτουργίας. Η διάγνωση είναι εύκολη και επιβεβαιώνεται με εργαστηριακές εξετάσεις.
Η θεραπεία του υποθυρεοειδισμού είναι απλή με τη χορήγηση θυροξίνης. Συνήθως ξεκινάμε με μικρές δόσεις οι οποίες και αυξάνονται βαθμιαία. Η θεραπεία συνήθως είναι ισόβια. Κάθε διόγκωση του θυρεοειδή καλείται βρογχοκήλη. Η βρογχοκήλη μπορεί να είναι απλή, δηλαδή ο θυρεοειδής να λειτουργεί κανονικά ή τοξική όταν ο θυρεοειδής υπερλειτουργεί. Η έλλειψη ιωδίου είναι το σπουδαιότερο αίτιο της νόσου (ιωδοπενική βρογχοκήλη). Ο θυρεοειδής χρειάζεται γύρω στα 200 μg κάθε μέρα ιωδίου για να «δουλέψει» σωστά.
Η χώρα μας μέχρι πριν μερικές δεκαετίες ανήκε στις χώρες με έλλειψη ιωδίου. Μετά την εφαρμογή προγραμμάτων ιωδίωσης του αλατιού, που έγινε μετά από προσπάθειες της ομάδας του καθηγητού Κούτρα του Πανεπιστημίου Αθηνών, το πρόβλημα ουσιαστικά έχει λυθεί.
Όσον αφορά στον καρκίνο, ο θυρεοειδής αδένας έχει τον καλύτερο και τον χειρότερο καρκίνο από πλευράς πρόγνωσης. Οι περισσότεροι θεραπεύονται οριστικά αν ο ασθενής αντιμετωπιστεί έγκαιρα και σωστά. Γενικά υπάρχουν τρεις τύποι καρκίνου του θυρεοειδή: Πρώτον, τα διαφοροποιημένα με καλή πρόγνωση. Δεύτερον, οι αμετάπλαστοι καρκίνοι με πολύ κακή πρόγνωση, και τρίτον τα μυελοειδή που έχουν ενδιάμεσης βαρύτητας εξέλιξη. Τα πρώτα ευτυχώς αποτελούν και τη μεγάλη πλειοψηφία (90%) των νεοπλασμάτων του θυρεοειδή αδένα.
Μια ιδιαίτερη κατηγορία νοσημάτων του θυρεοειδούς είναι και οι θυρεοειδίτιδες. Η πιο συχνή είναι η αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα Hashimoto που συνοδεύεται από θετικά θυρεοειδικά αντισώματα στο αίμα, ενώ συχνή είναι και η εξ ιού θυρεοειδίτιδα, ενώ η μικροβιακή είναι εξαιρετικά σπάνια. Στην πρώτη συνήθως ο άρρωστος χρειάζεται θυροξίνη, ενώ στην εξ ιού θυρεοειδίτιδα κορτιζόνη. Τέλος, η μικροβιακή αντιμετωπίζεται με αντιφλεγμονώδη και με αντιβίωση.
